Mirananirina:
Isika Gasy no anontaniako ka,
Soa fa nazavainao, noheveriko fa nanontany ny tsirairay (izay mino an'i Kristy) t@ fomba mihaja ianao hoe inona ny finoany nialoha ny ninoany an'i Kristy dia saika hamaly aho hoe nenah "kristiana/ protestanta/ FJKM" ...
Izaho koa mba liana mamantatra ny tena finoana Malagasy nentin-drazana. Dia io nolazain-dRahery io no hitako, fa ampiako kely ny fanazavana :
Fototry ny finoana :
Zanahary : Nino ny Ntaolo Malagasy fa nisy anakiray izay nahary izao rehetra izao, ary izay no niantsoany azy hoe Zanahary. Tsy hita maso izy io fa Fanahy, kanefa kosa mahita ny zavatra rehetra.
Andriamanitra : Fitambaran'ny teny hoe andriana sy hoe manitra. Namaritana ny toetran'ny Zanahary sy ireo fanahy hafa mifanerasera taminy akaiky, na dia ampiasaina indrindra iantsoana an'i Zanahary aza. Andriana dia manambara fiandrianana, ary ny manitra dia manambara fahamasinana sy fahatsarana.
Ny olombelona : Ny olombelona dia isan'ny zava-boahary, kanefa mampiavaka azy amin'ny voary hafa rehetra dia izy fanahy (ny fanahy no olona), na dia mitafy nofo aza. Tahaka ilay hoe "Andriamanitra dia namorona ny olona hitovy endrika taminy".
Fitsipiky ny fiainana : Ny fampianarana sy ny fitaizana rehetra ary ny fiainana manontolo dia ho amin'ireto tanjona roa (izay iray ihany fa ny faharoa dia mise en pratique an'ilay voalohany)
- Fifandraisana amin'i Zanahary : "
Aza ny lohasaha mangina no jerena, fa Andriamanitra ao an-tampon'ny loha" (mitovy tanteraka ara-kevitra amin'ilay Didy lehibe indrindra : "
tiava an' Andriamanitrao @ fonao rehetra, ny sainao rehetra, ny herinao rehetra, ny fanahinao rehetra")
- Fifandraisana amin'ny olombelona : "
Tsongoa fon-tena tsongoa fon'olona". (mitovy ara-kevitra amin'ilay Didy lehibe faharoa : "
tiava ny namanao tahaka ny tenanao")
Pratique :
Fifandraisana amin'ny Zanahary :
Nisy olona voatokana isan-taranaka hifandray amin'ny Zanahary (tsy tadidiko na ny aivon-jaza na ny lahimatoa sy faralahy), ary io olona voatokana io dia nasaina nanamasin-tena : nifady hanina izay noheverina fa maloto (toy ny kisoa), ... sns. (mitovy amin'ny nifidianan' Andriamanitra ny Levita sy ny taranak'i Aarona ao @ TT)
Rehefa nisy ny marary dia ireny olom-boafidy ireny no nifandray tamin'ny Zanahary ary nomen'i Zanahary ny torohevitra mba hahasitrana (ohatra hoe zava-maniry na tahaka izany). Tsy ireo anefa no mikaroka sy mikarakara an'ilay zavatra, tahaka an'i Mosesy na ny mpaminany tsy nanao ny zavatra fa nampita ny avy tamin' Andriamanitra. Fa ireo lasa mpanao fanafody no nanatanteraka ny baiko avy amin'ny olom-boafidy.
Fifandraisana amin'ny olombelona : ny fitandroana ny fihavanana.
Fandikàna ny Didy sy ny fitsipika :
Ny tsiny dia mihatona eo amin'izay mandika ny Didy, ary na dia zavatra tsy concret aza io tsiny io, dia fototry ny olona concret maro mahatonga ozona sns ...
Ary izany no nahatonga ny mpikabary mametraka foana ny fialan-tsiny manaraka ny arahaba (eto aho dia lasa saina ny amin'ny litorjia any am-piangonana ireny).
Nisy karazana fombafomba (rites) natao mba hampitoniana ny fahatezeran'ny Zanahary (izany no mahatonga ny fanatitra ... sns) rehefa nanota (fady) ny olona.
Fampitàna ny finoana :
Ny taranaka dia nampianarina ny finoana ka ny fomba natao tamin'izany dia ny angano, ny ohabolana sy oha-pitenenana, na fananarana tsotra fotsiny ihany koa.
Ny angano moa no tena henoko hoe na teo amin'ny diavolana, na teo amoron'ny afo ary i dadabe no tena mpitantara angano. Tahatahaka ny synagogan'ny jiosy ary i dadabe eto no mpampianatra lalàna.
Mpisandoka :
Raha ireo voalaza ireo no ampitahaina amin'izay fomba sy ny finoana voalaza ankehitriny fa nentin-drazana Malagasy, dia ahitana fa nisy mpampianatra sandoka sy olona nametsifetsy tao ka niova. Ohatra :
- ny resaka fifandraisana amin' i Zanahary izay tsy raharahiana akory fa lasa ny razana no tena tompoina
- ny mpanao fanafody nametsifetsy fa tsy araka ilay fahiny hoe nisy olom-boafidy nifandray tamin'ny Zanahary ka nampita ny hafatra.
- ny famadihana satria hoe mangatsiaka ny nofon'ilay (sa ny vovoka?) maty dia mifanohitra tanteraka amin'ny finoana Malagasy hoe "ny fanahy no olona".
Tsy misy hafa amin'izany amin'ny finoan'ny kristiana maro, nisy namitaka ka :
- tsy Andriamanitra intsony no ivavahana fa olona efa maty fa lazaina fotsiny hoe "olona masina".
- maro no nianatra teolojia na mitondra fiangonana fa tsy araka ilay voasoratra hoe "fanomezam-pahasoavana avy amin' ny FAnahy MAsina"
- ny fombam-pivavahana izay materialy be fa tsy zava-panahy intsony : ny latabatra na ny trano na ny labozia na gorodona (alitara) na boky (baiboly) na mofo sy divay na akanjo no lazaina fa masina, kanefa ny Soratra Masina no manambara fa Andriamanitra dia Fanahy ka izay mivavaka aminy dia mivavaka amin'ny Fanahy sy ny Fahamarinana. Tsy fahamarinana fa endrika ivelany ilay fivavahana.
