Hevitra navoakan'i Solonavalona Andriamihaja (mpikambana ao amin'ny Akademia Malagasy) tao amin'ny lisitra serasera http://fr.groups.yahoo.com/group/serasera/message/40991 ity resaka ity ka apetrako eto hifampizarantsika.

Manana tsikera sy sosokevitra amin'izy ity aho ka hapetrako eto rehefa.

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-0-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

Fandrafetana abidia ho an’ny teny malagasy (1)


Teny mialoha

Efa maro ary naharitra ela ny adihevitra momba ity abidia malagasy ity teto Antananarivo, tao amin’nyAkademia Malagasy, teo amin’ny haino aman-jery maro (gazety, radio, télé) ary koa teto amin’ny internet, teto amin’ny Kianja Serasera.
Ho tohin’ny velakevitra nataoko tao amin’ny Akademia Malagasy ny 7 Febroary sy 7 Marsa 2013 dia nanokafako lohateny vaovao manomboka androany eto amin’ny Kianja Serasera hiadiana hevitra noho ireto antony vitsivitsy ireto :
- Ny internet no fitaovana moderna ahafahana mampita hevitra haingana dia haingana ary mahasahana sehatra maro sy faritra jeografika mivelatra maneran-tany mihitsy.
Raha ho an’ny teny malagasy sy ireo mpiserasera malagasy manokana, araky ny fahitako azy dia afaka mifanakalo hevitra eto amin’ny internet amin’ireo malagasy eto Antananarivo (izay mety tsy hitako tao Tsimbazaza na mety tonga tao fa tsy nilaza angamba izy ka mety tsy ho fantatro), eto amin’ny tanàna hafa eto Madagasikara ary any ivelany ,ohatra : Frantsa, Suisse, Alemaina, UK, USA, Canada, Japon, ets . . .
- Azo alefa eto amin’ny internet ireo tahirin-kevitra rehetra na soratra na sary, noho izany azon’ireo mpiserasera kianina, tsaraina : na tsipahina na ankatoavina.
Raharaha lehibe ny momba ny teny, tena raharaham-pirenena mihitsy ka tsy tokony hamaivanina : nisy filazana mantsy teto amin’ny internet fa toa manakorontana fotsiny itony lahatsoratra ataoko itony amin’izao andro sarotra eto amin’ny firenena izao, tsy mitady ny hanampy ivoahana amin’ny krizy no ataoko fa vao maika mampisavorovoro :
« Ahoana no aminy fotoana fahasairanan-tsaina ny Malagasy no mamoaka hevitra toy izao ny mpitarika ? mampiditra ny fijery vahiny ! saha minia hatao satria reratsaina aminy miseho eo amin’ny firenena ny Malagasy ka mora taritina ?
...
Ny tena maha talanjona dia isakiny ao anatiny fahasahirana-ntsaina ny Malagasy, dia hita mitarika eny aminy fijery vahiny ny mpitarika atry izay, zay manao sarin’ady! Koa aoka hitandrina isika mianakavy, fa mora ny mandrava ny efa mijoro fa ny manarina atraminy izao dia savoritahan’ny maro isika mba tsy hanana ny maha izy azy ny Malagasy koa mitandrema; raiso hanatra ny efa miseho ankehitriny ! fijery sy fisainana Malagasy no narosoko hisainana. »
Ifamaliana ny eto amin’ny internet ka aoka hovaliana ihany izany alohan’ny hidirana amin’ny tena adihevitra :
- Aoka hanaporofo ilay mpanoratra raha fijery vahiny no entiko eto.
- Aoka hanaporofo koa ilay mpanoratra raha efa mijoro tsy misy tokony harenina intsony ity abidia malagasy ity : ilaina manome porofo izy amin’izany sy ny fanohanany ny fanambarany ary iadiana hevitra eto fa tsy mety ny manipy fehin-teny toy ireo, manjavozavo tsy fantatra marina izay tiany hokianina eo amin’ny tolokevitra arosoko.
Izay no ela, hoy ny fitenenana fa hiroso amin’ny fanazavana momba ny lohahevitra hohadihadiana eto isika.
Tiako koa ny manamarika fa tamin’ny 2006, tamin’ny Fankalazana indrindra ny Andro Iraisam-pirenena UNESCO momba ny tenindreny dia efa nanao velakevitra tao amin’ny Akademia aho mitondra ny lohateny hoe :
Ny Abidia malagasy 1823 nohavaozina
Na io Abidia 1823 io ihany aza no averiko hiadiana hevitra eto dia nisy fivoarana ity lahatsoratra ankehitriny ity, tsy mitovy tamin’ilay teo aloha 2006 :
- Niova ny fomba fanaporofoana tamin’ity, nampiasa miaraka ny gramera sy ny matematika Aljebry ny vondrona : ity no ahitana ireo tranga rehetra mety hiseho, noho izany hohita eto ireo heverina ho marina na diso eo anatrehan’ny fitsipiky ny gramera izay omena ;
- Hifantoka amin’ny Abidia voalohany 1823 ity lahatsoratra ity nohon’ny antony holazaina aoriana ary ity Abidia malagasy voalohany 1823 ity no atao modely, atao fenitra ampitahana ireo abidia maro nifanesy taty aoriana ka ahitana izay tokony fitsipika hotazonina sy ny voarara tsy tokony atao (eo amin’ny fandrafetana abidia daholo izany rehetra izany, eo amin’ny fandraiketana an-tsoratra ny teny iray, ny teny malagasy eto).
Mba hampivelatra ny adihevitra dia aely amina olona na vondron’olona samy hafa ny lahatsoratra, ohatra :
- Akademia Malagasy : acnals@moov.mg
- Foibe momba ny teny an’ny Akademia Malagasy : tenymalagasy@moov.mg
- Fikambanana Mampiely Baiboly Malagasy FMBM : baiboly@moov.mg
- Serasera : vondrona iray ikambanan’ireo malagasy maro maneran-tany eto amin’ny internet : serasera@yahoogroupes.fr
Miampy ireo olona vitsivitsy nifanakalo hevitra tamiko manokana momba ity lohahevitra ity :
- Razatovo Stéphane : irastefag@gmail.com
- Rakotondrasoa Modeste : lrakoton1@moov.mg
- Ramaherison Rado : radoramaherison@gmail.com
-----------------------------------------------
Ho lava ny famelabelarana ka ho tapatapahina isaky ny fonjan-kevitra tsirairay eto amin’ny internet.
Ity voalohany dia ampitondraina ny lohateny hoe :
Fandrafetana abida ho an’ny teny malagasy (1)
Famaritana

Ny asa hotanterahina dia ny fandraiketana an-tsoratra ny teny malagasy.
Ireo mpandray anjara

Hiverina any amboalohany isika, amin’ny taona 1823 tamin’ny nandinihin’ny Mpanjaka Radama I io raharaha io niaraka tamin’ireo misionery englisy LMS tonga teto Antananarivo : David Jones, David Griffiths, Joseph John Freeman, David Johns sy ny namany ; tao an-drova koa ireo mpanolotsainan’ny Mpanjaka : ireo Roambinifololahy sy ireo tandapa malagasy maro, ireo katibo antemoro Andriamahazonoro sy Ratsilikaina, miampy an’i Robin, miaramila frantsay nampianatra teny frantsay ny Mpanjaka ary farany ny solontena diplomatika englisy James Hastie.
Fomba fanaporofoana sy fanjohian-kevitra

Nisy nanao fanakianana teto amin’ny Serasera momba ity fikarohana nataoko ity ary nilaza hoe :
mikaroka ny tsy hita : isika dia fatra pikaroka ny hanovana ny teny Malagasy; nefa ny hananantsika aza tsy hay tsika ny mandalina sy manazava azy !
mandrava ny efa misy : Mandrava ny efa misy, tsimba manampy ny efa hananana, fa ny any tena indray no hanasorana fa tsy hikarohana izay mba mampirindra azy arikiny maha izy azy !
ny kely hananana : Ny kely hanana zay hazo tsorina aminy fandrènesana aminy feo ihany dia ampy, nefa dia hakatahaka ny any olona tsy mifanaraka ho any teny malagasy akory, fa dia mandravana izay efa mijoro !
Ny adihevitra arosoko eto dia ezahina atao amin’ny fomba siantifika: ny tena zava-misy no resahina, anomezana porofo fa tsy izay heverina ho eritreritra na vetsovetso, omena ny lalàna ahafahana manao izany adihevitra izany (izay azo kianina: na tsipahina na ankatoavina) ary tanterahina (aoriana) izay lalàna tapaka, tanterahina hentitra tsy asiana fanavahana.
Amafisiko eto fa ity dingana voalohany ity : fanaporofoana sy fanomezana fitsipika no iadiana hevitra voalohany ary tokony hodinihina lalina sy feno : rehefa vita io ka TSY IVERENANA INTSONY vao miditra amin’ny fanatanterahana, fampiharana.
Ny fampiharana dia mila tetikasa hafa manaraka fa sarahina amin’ny fanaporofoana teorika.
Ny vokatra voalohany : ny Abidia malagasy 1823

Rehefa nandinika sy nampitaha izay mety ho abidia hanoratana ny teny malagasy ny Mpanjaka Radama I taorian’ny nahatongavan’ireo misionery LMS voalohany tamin’ny 1820 dia namory ireo misionery tamin’ny voalohandohan’ny taona 1823 momba izany izay nilazany fa ny abidia latinna no hanoratana ny teny malagasy fa tsy ny sorabe.
Ny dingana manaraka izany dia ny fisafidianana ireo litera ampiasaina sy ny feo omena azy ireo tsirairay avy : nafana sy nahery vaika ny adihevitra tao an-drova tamin’ireo mpandray anjara voatanisa ery ambony ary dia nanapa-kevitra ny Mpanjaka Radama I fa ny zanatsoratra frantsay sy renisoratra englisy no hanoratana ny teny malagasy.
Hoy ny Mpanjaka, voasoratra ao amin’ny Diarin’i D. Griffiths tamin’ny 1823 :
His Majesty said : « I have changed my mind since yesterday. I now appoint the French vowels and English consonnants to write my language ».
Datin’ny 26 Marsa 1823 io ary io no daty malaza, tsara ho tadidiana eo amin’ny teny malagasy : daty nandraiketana voalohany amin’ny litera latinna ny teny malagasy ary amin’ny alalan’ny didin’ny Mpanjaka, noho izany manan-kery ho didim-panjakana.
Ireto àry ireo litera notapahina :
Zanatsoratra :
a, e, i, o, ou (u) Totaly : 5 litera
Renisoratra :
b, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, v, z Totaly : 16 litera
Omentsika manaraka ny feo nomena ireo litera ireo fa ny lalàna momba izany aloha no atolotra eto.
Lalàna nampiharina moba ny feo omena ireo litera ireo

Ny lalàna nampiharina tamin’izany fotoana izany dia ny lalàna omen’ireo mpahay gramera englisy, nampiasaina tany amin’ny sekoly sy Universite englisy : English grammar by Lindley Murray (izay lalàna manan-kery ho an’ny teny hafa rehetra koa, ary noho izany azo ampiharina amin’ny teny malagasy vao hosoratana) :
« Every simple sound would have its distinct character; and that character be the representative of no other sound »
Adikantsika ary fintinina amin’ny teny malagasy :
Feo iray – Litera iray ihany (1)
ARY
Litera iray –Feo iray ihany (2)
Na ny zanatsoratra na ny renisoratra dia ampiharana an’io daholo.
Tsara homarihina koa fa teto amin’ny internet moa dia nisy nanakiana an’io lalàna io, izay nilaza mihitsy aza fa lalàna noforoniko manokana mba hampetimety izay tanjona tiako hotratrarina amin’ity fikarohana ity : io àry ny lalàna ka izay mahita ny tsy maha mety an’io dia aoka izy hilaza sy hanazava ny fanohanany ny heviny.
Hiverina amin’ny votoatin’ny raharaha isika. Ny renisoratra malagasy dia tsy ahitana olana loatra fa ny zanatsoratra kosa no tena niharan’ny fanafihana vao nanomboka taorian’ny 26 Marsa 1823 ka hodinihitsika lalina eto.
Toy izao àry ireo zanatsoratra sy ireo feo tondroiny :
Litera Feo
a [ a ]
e [ e ]
i [ i ]
o [ o ]
ou [ u ]
N.B. : Ny feo dia avahintsika anaty farango mahitsy toy ny fomba fanoratra API : [ a ], [ e ], . . .
Ny soratra litera kosa dia soratana tsotra : a, e, . . .(raha ahiana hisy olana dia avahina anaty farango sosona ; « a », « e », . . .
Rehefa mazava tsara ny soratra (litera) sy ny feo omena azy ireo ary ny filaharany ao anaty abidia (ity filaharana ity no antsoina ankehitriny hoe filaharana Code ASCII) dia toy izao ny Abidia malagasy voalohany 1823 :
Abidia malagasy 1823 :
a, b, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, z
Totaly : 21 litera
Mariho manokana ireto litera 2 ireto :
- Ny litera « u » dia nisy tokoa tamin’ny Abidia 1823 ary tononina hoe [ u ] tahaka ny teny frantsay : fr mou, oh : Tananarivou
- Ny litera « o» dia tononina hoe [ o ], oh : loranji (avy amin’ny teny frantsay l’orange). Tena nisy koa io litera io na dia vitsivitsy aza ny voanteny itrangany amin’ny fiteny merina saingy amin’ny fitenim-paritra hafa kosa dia maro dia maro tokoa.
TENA MANARA-PENITRA NY ABIDIA MALAGASY 1823.
Ny atao hoe manara-penitra dia manaraka ny lalàna voafaritry ny gramera nolazaina tery aloha : fitsipika (1) sy (2) : tsy maintsy miaraka ireo, io no lazaina amin’ny matematika hoe :
(1) Fifandraisana mivantana Feo – Litera
(2) Fifandraisana tsimbadika Litera – Feo
Fanamarihana :
Azo hanoratana ny teny malagasy ifotony io abidia io, ny teny malagasy tenenina tamin’izany fotoana izany teto Madagasikara izay tsy miova mihitsy amin’ny teny malagasy ifotony amin’izao fotoana izao ; azo hanoratana ny fitenim-paritra rehetra fa tsy ny fiteny merina ihany satria mety ihevitra ny sasany fa teto Imerina no nanomboka io fandraiketana an-tsoratra io. Aza manahy ianareo fa tena manara-penitra io abidia io ka tsy misy very na voailika ny fitenim-paritra rehetra eto amin’ny Nosy.
Faranana eto ity lahatsoratra voalohany ity : Fandrafetana abidia ho an’ny teny malagasy (1) fa ny hamafisina eto dia ny tokony handinihantsika lalina io Abidia malagasy voalohany 1823 io satria be mpanafika izy ary fohy loatra ny fe-potoana nampiasana azy, 5 taona monja (1823-1828) ka tsy be mpahalala, misy aza tsy mahafantatra akory ny fisiany.

Misaotra anao nizara an'ity lohahevitra ity. Ataoko fa tena zava-dehibe tokoa ny fandinihana an'io lohahevitra io, indrindra amin'izao fotoanan'ny fanatontoloana izao. Tsy maintsy ho tonga amin'ny fanatontoloana ny resaka fiteny ihany mantsy isika any aoriana any ka aleo dia mijery azy dieny izao.
Raha izay fanatontoloana izay no jerena dia tsara tokoa raha ampiasaina daholo ny litera rehetra misy sy fampiasa maneran-tany mba tsy hananosarotra ny fomba fanoratana sy ny fomba fanononana. Raha ho ampiasaina anefa izy ireny dia tsara jerena ihany aloha hoe: ahoana no foto-pisainana entina mampiasa azy ary ahoana ny tokony ho fanonona azy araka izay mety amintsika satria tsy izay fomba fampiasan'ny firenen-kafa azy akory dia ho mety amin'ny fampiasantsika azy koa. isika Malagasy dia tena mahay ny atao hoe adaptation, raha tsy hiteny afa-tsy ny angorodao aho izay novosirina taloha mba hifanaraka amin'ny rythme gasy; tahaka izany ihany koa ny gitara izay novaina ny reglage ka nanome ny atao hoe accod gasy izay tsy misy afa-tsy gasy no mahay mitendry azy kanefa tena tsara tokoa.Indrisy fa efa lefy tsikelikely izy roa ireo satria vitsy ireo nampianatra azy. izay indrindra no itenenako hoe: tsara raha ampiasaina daholo ireo litera rehetra misy saingy ampiasaina amin'ny fomba fisaina sy fomba fiaina malagasy fa tsy atao mitovy amin'ny an'ireo firenen-kafa.

Araraotiko eto koa ny maneho hevitra kely ilay fomba fanononantsika ny isa.Ohatra :Roa amby fitopolo sy efajato, fa tsy hoe efajato fitopolo roa amby. Maro ny firenena mampiasa ity fomba fanonona faharoa ity. Ho ahy kosa anefa dia hitako ary heveriko fa tsara indrindra ny mitazona iry voalohany mba hisian'ny fifandanjana eo amin'ny tonolon'ny isa. Misy ohatra ny manoratra avy any ankavia no miankavanana, misy kosa ny manoratra avy aty ankavanana mankany ankavia. Misy ny fiara : familiana ankavia, misy ny familiana ankavanana. dia tahaka izany koa io fanononana isa io: aleo ny hafa hanao ny lehibe mankany amin'ny kely , fa isika manonona ny kely mankany amin'ny lehibe. Amiko dia tena fomba fisainana malagasy io ka raha te hanova izany rafitra izany dia minia manova ihany koa ireo fototra na foto-pisainana maha Malagasy antsika.
Aza kianina hoe: io fomba fanonona ny isa io no mahatonga antsika tsy handroso. Tsia, ny eritreritr'izay mikiry mitsikera sy miezaka manakiana azy no mahatonga antsika tsy handroso. Ny tena tokony hatao dia ny miezaka manatsara sy mitady ny tena lafitsarany fa tsy ny miezaka mitady izay lafiratsiny.
Mazotoa àry ô.
tena tiako raha mba samy manome ny heviny ny rehetra.

Miarahaba antsika rehetra,

Isaorana antsika izay naneho sy nampita ny hevitra. Miala tsiny fa tsy hitako ilay rohy eo amin'ny yahoo groups ka tsy dia tena fantaro tsara ny tena tian'ny namantsika ahatongavana:

Misy fanontaniana vitsivitsy ireto mampangetaheta ahy mamaky:

Fanitsiana ara-tantara ny momba ny abidia ve no tianao ampitaina aminay sa soso-kevitra hanatsarana ny abidia ankehitriny?

Tsy mahalala tsara ny nidiran'ny "y " (i faranteny) tamin'ny teny malagasy ny tenako ka tiako mba ho fantatra hoe anatin'ny abidia (taloha na vaovao) ve izy io?

Ny hahamora ny fanononana ny teny malagasy ve no tanjonao sa inona no hitanao hoe tombontsoa isarihanao anay hampiasa io abidia io ( raha tsy hoe ara-tantara fotsiny) .

Ary farany, ahoana ny momba ny feo sahala amin'ny "tr" ny "tr" ny "dr" ?

Misaotra amin'ny valin-teny


Ho an'ny namana izay namaly teto ambony momba ny isa. Ny tena olana tamin'ny fomba fanononana isa io tamin'izany dia ny fampiasana milina fikajiana na solosaina izay manoratra ny venty lehibe indrindra vao mankany amin'ny kely indrindra: ohatra manoratra telo amby roapolo amby zato ianao dia manidry iray vao roa vao telo ary tsy maintsy miandry sy mitazona antsaina isa lavabe vao afaka manindry ny bokotra voalohany raha isa lehibe no miasa.

mankasitraka antsika rehetra

adoektam:

Misaotra anao nizara an'ity lohahevitra ity. Ataoko fa tena zava-dehibe tokoa ny fandinihana an'io lohahevitra io, indrindra amin'izao fotoanan'ny fanatontoloana izao. Tsy maintsy ho tonga amin'ny fanatontoloana ny resaka fiteny ihany mantsy isika any aoriana any ka aleo dia mijery azy dieny izao.
Raha izay fanatontoloana izay no jerena dia tsara tokoa raha ampiasaina daholo ny litera rehetra misy sy fampiasa maneran-tany mba tsy hananosarotra ny fomba fanoratana sy ny fomba fanononana. Raha ho ampiasaina anefa izy ireny dia tsara jerena ihany aloha hoe: ahoana no foto-pisainana entina mampiasa azy ary ahoana ny tokony ho fanonona azy araka izay mety amintsika satria tsy izay fomba fampiasan'ny firenen-kafa azy akory dia ho mety amin'ny fampiasantsika azy koa. isika Malagasy dia tena mahay ny atao hoe adaptation, raha tsy hiteny afa-tsy ny angorodao aho izay novosirina taloha mba hifanaraka amin'ny rythme gasy; tahaka izany ihany koa ny gitara izay novaina ny reglage ka nanome ny atao hoe accod gasy izay tsy misy afa-tsy gasy no mahay mitendry azy kanefa tena tsara tokoa.Indrisy fa efa lefy tsikelikely izy roa ireo satria vitsy ireo nampianatra azy. izay indrindra no itenenako hoe: tsara raha ampiasaina daholo ireo litera rehetra misy saingy ampiasaina amin'ny fomba fisaina sy fomba fiaina malagasy fa tsy atao mitovy amin'ny an'ireo firenen-kafa.

Araraotiko eto koa ny maneho hevitra kely ilay fomba fanononantsika ny isa.Ohatra :Roa amby fitopolo sy efajato, fa tsy hoe efajato fitopolo roa amby. Maro ny firenena mampiasa ity fomba fanonona faharoa ity. Ho ahy kosa anefa dia hitako ary heveriko fa tsara indrindra ny mitazona iry voalohany mba hisian'ny fifandanjana eo amin'ny tonolon'ny isa. Misy ohatra ny manoratra avy any ankavia no miankavanana, misy kosa ny manoratra avy aty ankavanana mankany ankavia. Misy ny fiara : familiana ankavia, misy ny familiana ankavanana. dia tahaka izany koa io fanononana isa io: aleo ny hafa hanao ny lehibe mankany amin'ny kely , fa isika manonona ny kely mankany amin'ny lehibe. Amiko dia tena fomba fisainana malagasy io ka raha te hanova izany rafitra izany dia minia manova ihany koa ireo fototra na foto-pisainana maha Malagasy antsika.
Aza kianina hoe: io fomba fanonona ny isa io no mahatonga antsika tsy handroso. Tsia, ny eritreritr'izay mikiry mitsikera sy miezaka manakiana azy no mahatonga antsika tsy handroso. Ny tena tokony hatao dia ny miezaka manatsara sy mitady ny tena lafitsarany fa tsy ny miezaka mitady izay lafiratsiny.
Mazotoa àry ô.
tena tiako raha mba samy manome ny heviny ny rehetra.

Ho an’i adoektam 20/03/2013
1 Problemana feo ny fandraiketana an-tsoratra ny teny
Problema fizika miankina amin’ny feon-teny heno amin’ny teny iray io.
Ohatra :
Rehefa miteny hoe [ a ] aho, na miteny [ b ] dia feon-teny iray izay.
Ioo feo [ a ] na [ b ] io antsoina hoe : feo tsotra.
Amin’ny teny iray dia vofetra ny isan’ny feo, 50 na 60 eo ho eo ho an’nyteny rehetra eran-tany na teny malagasy na teny frantsay na teny zulu na teny hafa inona.
Ny feo iray mandeha irery dia tsy mitondra hevitra manokana (neutral).
Rehefa atambatambatra ny feo maro vao mahazo voanteny iray mety manana ny heviny, ohatra :
feo [ d ] [ a ] [ d ] [ a ] ------> feo [ d a d a ] ------> litera « dada »
Rehefa atambatra ny voanteny maro, manaraka ny fitsipitenin’ilay teny dia mahazo fehezanteny mety hitondra hevitra amin’izay :
Mihinana vary i Dada.
Ny dinihintsika eto dia Fandrafetana abidia, tsy idiran’ny fomba fisaina mihitsy.
2 Adaptation
Samy mahazo mifidy izay kisary na litera tiany ny teny rehetra na iza na iza.
Ohatra :
Ny feo [ a ] dia soratana :
? Amin’ny abidia latinna : litera a
? ‘’ grika : ?
? ‘’ safidiko : # (diezy)
? ‘’ safidinao : * (kintana)
Rehefa tapitra voatety ny feo fototra (miisa 50 ohatra) dia mahazo litera 50 isika ary samy manana litera 50 avy ireo abidia eo ambony ireo.
Tsy misy adaptation azo atao fa tsy maintsy mifidy abidia iray amin’ireo 4 ireo, ohatra :
? Na ny Abidia latinna
? Na ny Abidia grika
? Na ny Abidia safidiko
? Na ny Abidia safidinao.
Mitovy samy tsara daholo izy 4 ireo fa iray ihany no tsy maintsy ampiasaina, tsy mahazo manovaova abidia, tsy misy mahazo manova endrika litera ao anaty abidia iray, tsy misy adaptation.
Nifidy ny Abidia latinna isika, efa 2000 taona mihoatra no noforonina ny Abidia latinna : ny endrika grafika sy ny feon’ny litera tsirairay avy ; tsara ny tsy miova fa itoviana amin’ireo teny rehetra mampiasa Abidia latinna eran-tany.
Tsy tsara ny manao toy ny teny englisy izay miova ny feon’ny litera iray araky ny voanteny idirany : mitsipaka ny gramera izany satria ny feo tondroin’ny litera dia tokony ho tokana, tsy miova fa tena mifamatotra amin’ilay litera ihany.
Tadido : « neutral » ny ny feo iray ka tsy mahadiso ny manaraka ny fomba fanaon’ny teny maro eran-tany fa tsy tsara ny manava-tena, fahadisoan’ny mponin’ny Nosy matetika.
2 Fomba fanisana
Misy lalàna sy fitsipika mifehy ny fomba fanisana, lalàna matematika fa tsy mety ny manaraka fihetsem-po toy ny hoe : manana ny foto-pisaina maha Malagasy isika ka «Manonona ny isa iray manomboka amin’ny Sokajy Kely mankany amin’ny Sokajy Lehibe », tsy toy ny fanaon’ny fomba fanisana maro eran-tany antsoina hoe Fomba fanisana siantifika izay « Manonona manomboka Sokajy Lehibe – mankany amin’ny Sokajy Kely ».
Ny fanoratana Havia – Havanana na Havanana – Havia dia mitovy ny vokatra raha teny iray ihany no tononina am-bava, ohatra :
? Havia –Havanana : dada
? Havanana – Havia : adad
Ny familiana ankavia na ankavana dia mitovy koa, mirindra amin’ny ila misy ny fara eo amin’ny lalana :
? Familiana ankavia : ilan’ny arabe itoerana : Havanana ;
? Familiana ankavanana : ilan’ny arabe itoerana : Havia ;
Ny fomba fanisana manomboka amin’ny Sokajy Kely mandeha miankavana mankany amin’ny Sokajy Lehibe dia kianina, tsy mahomby satria tsy manome lanja ny Sokajy Lehibe izay tena manavaka ny haben’ilay isa ara-pamaritana dia manomboka amin'ny Sokajy Lehibe na ny Fanoratana na ny Fanononana
Ohatra tsotra, manamarina ny teoria:
? Raha anontaniana ny vola ao anaty poketranao dia ny vola lehibe no lazainao voalohany, ohatra : Dimy alina Ariary fa tsy hijery izay vola madinika Eninjato Ariary na Efatra arivo Ariary ianao.
? Andramo koa ny manisa vato eo amin’ny fifidianana, tsy mahomby ny fomba fanisana Kely-Lehibe, tara, tsy mahaaraka ny isam-bato henoina amin’ny radio, mbola tsy voasoratra ny eo dia tonga ny vato manaraka.
Ny mponina malagasy Atsimo, Andrefana sy Avaratra dia manisa amin’ny fomba Sokajy Lehibe – Sokajy Kely : Efajato fitopolo roa amby : Mahomby io.
Ny mponina malagasy Anivontany, Atsinanana sy Atsimo Atsinanana dia manisa amin’ny fomba Sokajy Kely – Sokajy Lehibe : Roa amby fitopolo sy efajato : Tsy mahomby io.
Ireto misy boky navoakan’ny Akademia Malagasy hijerenao ireo teoria sy fitsipika momba ny fanavaozana ny fomba fanisana malagasy :
?

• Ny fomba fanisana malagasy vaovao, Mémoires de l’Académie Malgache, Fasc LIV, 2007 ;
  

?

• Fampitahana ireo voka-pikarohana misy ankehitriny momba ny fomba fanisana malagasy, Bull. Ac. Malg, Tome LXXXIX/1, Janvier-Juin 2010
  

5laody:

Miarahaba antsika rehetra,

Isaorana antsika izay naneho sy nampita ny hevitra. Miala tsiny fa tsy hitako ilay rohy eo amin'ny yahoo groups ka tsy dia tena fantaro tsara ny tena tian'ny namantsika ahatongavana:

Misy fanontaniana vitsivitsy ireto mampangetaheta ahy mamaky:

Fanitsiana ara-tantara ny momba ny abidia ve no tianao ampitaina aminay sa soso-kevitra hanatsarana ny abidia ankehitriny?
Valiny:Fanatsaràna ny abidia ankehitriny, izany hoe fanamboarana sy fanitsiana.
Tsy maintsy milaza ny vanim-potoana sy ny tontolo manodidina nandraisana ireny fanapahan-kevitra ireny anefa ka izany no idiran'ny tantara.

Tsy mahalala tsara ny nidiran'ny "y " (i faranteny) tamin'ny teny malagasy ny tenako ka tiako mba ho fantatra hoe anatin'ny abidia (taloha na vaovao) ve izy io?
Valiny: Ny lahatsoratra hivoaka aoriana no hanazava ny litera "y" sy ny fidirany tao anaty abidia malagasy taty aoriana.
Ny hahamora ny fanononana ny teny malagasy ve no tanjonao sa inona no hitanao hoe tombontsoa isarihanao anay hampiasa io abidia io ( raha tsy hoe ara-tantara fotsiny) .
Valiny: Tombontsoa entin'ny abidia vaovao nohatysaraina sy nohatevenina izay hanamora ny fanononana ny teny malagasy.
Ary farany, ahoana ny momba ny feo sahala amin'ny "tr" ny "tr" ny "dr" ?
Valiny: Efa novaliana teo amin'ny lahatsoratra nalefa email ho an'ny mpiandraikitra ny kianja Serasera na jereo koa valinteny ho an'i adoektam
Misaotra amin'ny valin-teny
Valiny: Misy lahatsoratra mitohy ao amin'ny Kianja Serasera ka araho tsara.
Efa nivoaka ny lahatsoratra voalohany, faharoa ary fahatelo: Fandrafetana abidia (N) N=1, 2, 3.
Hivoaka manaraka ny fahefatra hamaly ny mety ho fanontaniana sasany.

Ho an'ny namana izay namaly teto ambony momba ny isa. Ny tena olana tamin'ny fomba fanononana isa io tamin'izany dia ny fampiasana milina fikajiana na solosaina izay manoratra ny venty lehibe indrindra vao mankany amin'ny kely indrindra: ohatra manoratra telo amby roapolo amby zato ianao dia manidry iray vao roa vao telo ary tsy maintsy miandry sy mitazona antsaina isa lavabe vao afaka manindry ny bokotra voalohany raha isa lehibe no miasa.

mankasitraka antsika rehetra

Miarahaba antsika rehetra,

Efa somary elaela aho no velom-panontaniana mikasika ny ho avin'ny teny malagasy. Ohatra ny tsy raisintsika malagasy tsara manko ny fivoaran'ny teny na ny fiovany, ka amin'ny maha-malagasy aho mipetraka aty amin'ny tany vahiny dia ireo ny hevitro mikasika ny fanatsarana ary fanamoramorana ny fampianarana ary ny fampiasana ny teny malagasy.


Voalohany indrindra aloha dia ilay abidy malagasy, izay efa tsy dia nahitana fiovana firy tanatin'ny zato taona. Tsy maninona ahy manokana ilay fampiasana ny fanononan'i «o» ho /u/

Ny antony dia efa manana ny litera «ô» isika izay tena tononina /o/, na dia tsy ao amin'ny abidy malagasy amin'ny fomba ofisialy aza io litera io. Azo atao litera samirery ao amin'ny abidy io litera io raha tiana. Mety ilain'ny tenim-paritra ilay fampidirana ny ô ho ao amin'ny lisitry ny litera ofisialy. Torak'izany koa ireo tenim-paritra manana fomba fanononana ny «n» izay mety ho [?] na [?]. Ireo feo ireo dia azo soratana «ñ» sy «n?» (litera tokana) na «nh» sy «gn» (litera roa).

Tsy olana ny tsifampiasana ny kaody ASCII, satria efa manana ny Unicode isika amin'izao fiteny izao. Raha tena ilaina ny manoratra teny malagasy amin'ny alalan'ny soratra anaty bit valo dia ilaina mamorona ny fenitsika isika. Tsy tokony hisy henatra amin'ny fanaovana izany.


Faharoa, ary farany, dia tohanako ny fomba fanononana ny isa amin'ny fomba mahitsy. Firy isan-jaton'ireo malagasy nanao fianarana no mieritreritra amin'ny teny frantsay rehefa manomboka manisa? Mino aho fa akaikin'ny 75% ny lanjan'isan'ireo malagasy manisa amin'ny teny frantsay rehefa manisa 0 hatramin'ny 100, ary tafakatra 100% izay lanjan'isa izay rehefa amin'ny isa mahery ny iray alina. Satria ahoana? Sarotra loatra ny manisa amin'ny teny malagasy ; sady tsy ampy ny voambolana malagasy ho an'ny isa mahery ny 10^9 (iray miliara). Ohatra iray maneho izany :
5 947 dia «cinq mille neuf cent quarante sept» (vaninteny 7) na «fito amby efapolo sy sivinjato sy dimy arivo» (vaninteny 15).
Ny olana eto dia sady lava no sarotra no mivadika no amakian'ny malagasy azy. Ary avo roa no isan'ny vaninteny. Mora azo an-tsaina kokoa raha «dimy arivo (sy) sivinjato (sy) efapolo (sy) fito (amby)» no tononina.
Ohatra faharoa : Firy ary ny isa «roa amby folo sy sivinjato sy arivo sy sivy alina sy roa hetsy sy iraika amby folo sy valonjato tapitrisa sy roa amby sivipolo miliara sy valo arivo miliara sy sivy alina miliara sy sivy hetsy miliara sy iray amby enimpolo sy valonjato tapitrisa miliara sy dimy miliara miiba» ? Raha tsy - 5 861 998 092 811 291 912 no tao an-tsainao dia diso ianao.
Raha tononina amin'ny fomba mahitsy ary tsotra io isa voaio dia ilaina mamorona voambolana vaovao hanonona ireo isa mahery ny 10^9, 10^12, 10^15, 10^18 fa tsy hoe lavitrisa (miliara), arivo miliara, sns. fotsiny, ary raha amiko manokana dia tokony hofoanana amin'ny fampiasana ofisialy ireo teny manonona ny isa 10^4 (alina) sy 10^5 (hetsy).

Izay aloha ny hevitro mikasika ny teny malagasy, raha mila mampiasa ny efa misy, satria anisan'ny sosokevitro ny mamerina mamorona ny teny malagasy ofisialy, mba hampandroso ny fanagasiana ary mba tsy handrangitra ireo tanindrana izay manohitra azy hatramin'izay satria manjary fanamerenana (mérinisation) hono ilay izy.

miarahaba antsik rehetr. Ny zavatra rehetra dia misy lafy tsarany sy lafy ratsiny avokoa.Raha miezaka mandiso na mitsikera na manratsy ny an'ny tena isika dia tsy hahita fandrosoana.Amiko dia tokony ho jerena tsara aloha ny lafiny tsara ka ampitahaina satria matetika dia ny lafy ratsiny foana no hita mialoha. Tsy hoe rehefa tsy mitovy amin'ny an'ny rehetra dia tsy mety. Raha ny fomba siantfika no teneninao amin'ny fomba fanisana dia hoy aho hoe: ny zavatra rehetra tsy ho hitan'ny siansa avokoa.Raha anaovan'ny siantifika fikarohana manokana io fomba fanisa malagasy io, dia hahita decouverte vaovao mihitsy izy. Iza anefa no hanao izany? tsy maintsy ny tompony ihany fa tsy hoe ny efa hitan(ny olona fotsiny no arahina. Ho ahy, io fomba fanisana malagasy io di misy fototra tena niaingany saingy tsy fantatra aloha hatreto. Raha izay fototra izay no hita sy voamarina ka azo itarafana ny maha tsara na maha ratsy azy dia ekeko ny fanovana, fa raha tsy fantatra loatra ny tena fototra kanefa hanova fotsiny dia tsy eken'ny eritreritro loatra.

Tibao:

Miarahaba antsika rehetra,

Efa somary elaela aho no velom-panontaniana mikasika ny ho avin'ny teny malagasy. Ohatra ny tsy raisintsika malagasy tsara manko ny fivoaran'ny teny na ny fiovany, ka amin'ny maha-malagasy aho mipetraka aty amin'ny tany vahiny dia ireo ny hevitro mikasika ny fanatsarana ary fanamoramorana ny fampianarana ary ny fampiasana ny teny malagasy.


Voalohany indrindra aloha dia ilay abidy malagasy, izay efa tsy dia nahitana fiovana firy tanatin'ny zato taona. Tsy maninona ahy manokana ilay fampiasana ny fanononan'i «o» ho /u/

Ny antony dia efa manana ny litera «ô» isika izay tena tononina /o/, na dia tsy ao amin'ny abidy malagasy amin'ny fomba ofisialy aza io litera io. Azo atao litera samirery ao amin'ny abidy io litera io raha tiana. Mety ilain'ny tenim-paritra ilay fampidirana ny ô ho ao amin'ny lisitry ny litera ofisialy. Torak'izany koa ireo tenim-paritra manana fomba fanononana ny «n» izay mety ho [?] na [?]. Ireo feo ireo dia azo soratana «ñ» sy «n?» (litera tokana) na «nh» sy «gn» (litera roa).

Tsy olana ny tsifampiasana ny kaody ASCII, satria efa manana ny Unicode isika amin'izao fiteny izao. Raha tena ilaina ny manoratra teny malagasy amin'ny alalan'ny soratra anaty bit valo dia ilaina mamorona ny fenitsika isika. Tsy tokony hisy henatra amin'ny fanaovana izany.


Faharoa, ary farany, dia tohanako ny fomba fanononana ny isa amin'ny fomba mahitsy. Firy isan-jaton'ireo malagasy nanao fianarana no mieritreritra amin'ny teny frantsay rehefa manomboka manisa? Mino aho fa akaikin'ny 75% ny lanjan'isan'ireo malagasy manisa amin'ny teny frantsay rehefa manisa 0 hatramin'ny 100, ary tafakatra 100% izay lanjan'isa izay rehefa amin'ny isa mahery ny iray alina. Satria ahoana? Sarotra loatra ny manisa amin'ny teny malagasy ; sady tsy ampy ny voambolana malagasy ho an'ny isa mahery ny 10^9 (iray miliara). Ohatra iray maneho izany :
5 947 dia «cinq mille neuf cent quarante sept» (vaninteny 7) na «fito amby efapolo sy sivinjato sy dimy arivo» (vaninteny 15).
Ny olana eto dia sady lava no sarotra no mivadika no amakian'ny malagasy azy. Ary avo roa no isan'ny vaninteny. Mora azo an-tsaina kokoa raha «dimy arivo (sy) sivinjato (sy) efapolo (sy) fito (amby)» no tononina.
Ohatra faharoa : Firy ary ny isa «roa amby folo sy sivinjato sy arivo sy sivy alina sy roa hetsy sy iraika amby folo sy valonjato tapitrisa sy roa amby sivipolo miliara sy valo arivo miliara sy sivy alina miliara sy sivy hetsy miliara sy iray amby enimpolo sy valonjato tapitrisa miliara sy dimy miliara miiba» ? Raha tsy - 5 861 998 092 811 291 912 no tao an-tsainao dia diso ianao.
Raha tononina amin'ny fomba mahitsy ary tsotra io isa voaio dia ilaina mamorona voambolana vaovao hanonona ireo isa mahery ny 10^9, 10^12, 10^15, 10^18 fa tsy hoe lavitrisa (miliara), arivo miliara, sns. fotsiny, ary raha amiko manokana dia tokony hofoanana amin'ny fampiasana ofisialy ireo teny manonona ny isa 10^4 (alina) sy 10^5 (hetsy).

Izay aloha ny hevitro mikasika ny teny malagasy, raha mila mampiasa ny efa misy, satria anisan'ny sosokevitro ny mamerina mamorona ny teny malagasy ofisialy, mba hampandroso ny fanagasiana ary mba tsy handrangitra ireo tanindrana izay manohitra azy hatramin'izay satria manjary fanamerenana (mérinisation) hono ilay izy.

adoektam:

Ny zavatra rehetra dia misy lafy tsarany sy lafy ratsiny avokoa.Raha miezaka mandiso na mitsikera na manratsy ny an'ny tena isika dia tsy hahita fandrosoana.Amiko dia tokony ho jerena tsara aloha ny lafiny tsara ka ampitahaina satria matetika dia ny lafy ratsiny foana no hita mialoha. Tsy hoe rehefa tsy mitovy amin'ny an'ny rehetra dia tsy mety. Raha ny fomba siantfika no teneninao amin'ny fomba fanisana dia hoy aho hoe: ny zavatra rehetra tsy ho hitan'ny siansa avokoa.Raha anaovan'ny siantifika fikarohana manokana io fomba fanisa malagasy io, dia hahita decouverte vaovao mihitsy izy. Iza anefa no hanao izany? tsy maintsy ny tompony ihany fa tsy hoe ny efa hitan(ny olona fotsiny no arahina. Ho ahy, io fomba fanisana malagasy io di misy fototra tena niaingany saingy tsy fantatra aloha hatreto. Raha izay fototra izay no hita sy voamarina ka azo itarafana ny maha tsara na maha ratsy azy dia ekeko ny fanovana, fa raha tsy fantatra loatra ny tena fototra kanefa hanova fotsiny dia tsy eken'ny eritreritro loatra.

Miaharahaba anao adoektam,

Ekeko fa samy manana ny lafitsara sy ny lafiratsiny ny zava-drehetra ohatry ny taratasy manana lafy roa.

Efa hita mazava ny lafiratsin'ny fomba fanisàna malagasy ofisialy araky ny nazavaiko azy tetsy ambony. Ary avy amin'ny fanoratana tamin'ny alalan'ny Sorabe no nahatonga an'io (izay soratana soratra miankavia). Nanova lalina ny teny malagasy izany, ka navadiny hatramin'ny fomba fanononana ny isa mba hahamora ny famakiana isa.

Efa ho 200 taona mahery izay isika no nanomboka nanoratra ny teny malagasy amin'ny abidy latina, kanefa dia mbola nijanona teo ihany ny fomba fanisana taloha. Tety aoriana, nohon'ny fanjanahantany sy ny fanjanahantsaina dia lasa nanomboka nanisa tamin'ny teny frantsay ny olona rehetra. Ka raha izany no mitohy dia mety tsy hahay hanisa amin'ny teny malagasy intsony ny mpiray tanindrazana amintsika.

Heveriko manokana fa hiova ny fomba fanononantsika ny isa atsy ho atsy. Nohon'ny fahazarana vaovao azo vokatry ny Tantara ary ny Fanatontoloana, izay mamporisika antsika hampiasa teny vahiny (anglisy, frantsay) amin'ny fifandraisana any ivelany; ary matetika dia matetika, amin'ny fifandraisantsika samy malagasy.

Ka na tianao na tsy tianao dia hiova foana io fomba fanisantsika io. Amin'izao fotoana izao ny hitako, na amin'ny aino aman-jery na amin'ny fiainana mandavanandro, dia efa mamoaka isa amin'ny teny malagasy ARY amin'ny frantsay ireo mpanao gazety -- izay mamoaka ny heviny amin'ny teny malagasy (madio?)-- satria mety tsy ho azon'ny olona an-tsaina intsony ilay isa voatonona, indrindra indrindra ireo isa mahery ny 10000. Izay ilay olana.

Raha tazonina hatrany io fomba fanononana ny isa "mahazatra" io, dia aleo avadika koa ny fomba fanoratana azy : 1,942.239.12 indray fa tsy 21.932.249,1.

Tibao:

Miarahaba antsika rehetra,

Efa somary elaela aho no velom-panontaniana mikasika ny ho avin'ny teny malagasy. Ohatra ny tsy raisintsika malagasy tsara manko ny fivoaran'ny teny na ny fiovany, ka amin'ny maha-malagasy aho mipetraka aty amin'ny tany vahiny dia ireo ny hevitro mikasika ny fanatsarana ary fanamoramorana ny fampianarana ary ny fampiasana ny teny malagasy.


Voalohany indrindra aloha dia ilay abidy malagasy, izay efa tsy dia nahitana fiovana firy tanatin'ny zato taona. Tsy maninona ahy manokana ilay fampiasana ny fanononan'i «o» ho /u/

Ny antony dia efa manana ny litera «ô» isika izay tena tononina /o/, na dia tsy ao amin'ny abidy malagasy amin'ny fomba ofisialy aza io litera io. Azo atao litera samirery ao amin'ny abidy io litera io raha tiana. Mety ilain'ny tenim-paritra ilay fampidirana ny ô ho ao amin'ny lisitry ny litera ofisialy. Torak'izany koa ireo tenim-paritra manana fomba fanononana ny «n» izay mety ho [?] na [?]. Ireo feo ireo dia azo soratana «ñ» sy «n?» (litera tokana) na «nh» sy «gn» (litera roa).

Tsy olana ny tsifampiasana ny kaody ASCII, satria efa manana ny Unicode isika amin'izao fiteny izao. Raha tena ilaina ny manoratra teny malagasy amin'ny alalan'ny soratra anaty bit valo dia ilaina mamorona ny fenitsika isika. Tsy tokony hisy henatra amin'ny fanaovana izany.


Faharoa, ary farany, dia tohanako ny fomba fanononana ny isa amin'ny fomba mahitsy. Firy isan-jaton'ireo malagasy nanao fianarana no mieritreritra amin'ny teny frantsay rehefa manomboka manisa? Mino aho fa akaikin'ny 75% ny lanjan'isan'ireo malagasy manisa amin'ny teny frantsay rehefa manisa 0 hatramin'ny 100, ary tafakatra 100% izay lanjan'isa izay rehefa amin'ny isa mahery ny iray alina. Satria ahoana? Sarotra loatra ny manisa amin'ny teny malagasy ; sady tsy ampy ny voambolana malagasy ho an'ny isa mahery ny 10^9 (iray miliara). Ohatra iray maneho izany :
5 947 dia «cinq mille neuf cent quarante sept» (vaninteny 7) na «fito amby efapolo sy sivinjato sy dimy arivo» (vaninteny 15).
Ny olana eto dia sady lava no sarotra no mivadika no amakian'ny malagasy azy. Ary avo roa no isan'ny vaninteny. Mora azo an-tsaina kokoa raha «dimy arivo (sy) sivinjato (sy) efapolo (sy) fito (amby)» no tononina.
Ohatra faharoa : Firy ary ny isa «roa amby folo sy sivinjato sy arivo sy sivy alina sy roa hetsy sy iraika amby folo sy valonjato tapitrisa sy roa amby sivipolo miliara sy valo arivo miliara sy sivy alina miliara sy sivy hetsy miliara sy iray amby enimpolo sy valonjato tapitrisa miliara sy dimy miliara miiba» ? Raha tsy - 5 861 998 092 811 291 912 no tao an-tsainao dia diso ianao.
Raha tononina amin'ny fomba mahitsy ary tsotra io isa voaio dia ilaina mamorona voambolana vaovao hanonona ireo isa mahery ny 10^9, 10^12, 10^15, 10^18 fa tsy hoe lavitrisa (miliara), arivo miliara, sns. fotsiny, ary raha amiko manokana dia tokony hofoanana amin'ny fampiasana ofisialy ireo teny manonona ny isa 10^4 (alina) sy 10^5 (hetsy).

Izay aloha ny hevitro mikasika ny teny malagasy, raha mila mampiasa ny efa misy, satria anisan'ny sosokevitro ny mamerina mamorona ny teny malagasy ofisialy, mba hampandroso ny fanagasiana ary mba tsy handrangitra ireo tanindrana izay manohitra azy hatramin'izay satria manjary fanamerenana (mérinisation) hono ilay izy.

1)Momba ny abidia malagasy
Efa ela tokoa io adihevitra io tao @ Serasera, nanomboka Marsa 2013 nitohy hatramin'ny Jolay-Aogositra 2013 ary nofaranako, tsy namaly intsony aho fa tsy mihaino ireo tao amin'ny adihevitra fa manao didoha, tsy ampy fototra siantifika. Ampahatsiahiviko ny lalàna tokana momba ny fonetika, manan-kery ho an'ny teny rehetra na hoviana na hoviana, noho izany manan-kery ho an'ny teny malagasy t@ 1823 sy @ izao taona 2014 izao: FEO IRAY=LITERA IRAY ary ny setriny: LITERA IRAY=FEO IRAY.
Noho izany ireo litera t@ Abidia malagasy voalohany no marina satria manaja an'io Lalàna io. Ireto ny daty mamaly ny fanontanianao:
1823: litera "ou" (na kamban-droa aza dia azo raisina ho litera iray satria ilay u no vaovao) no maneho ny feo [u] (toy ny @ teny frantsay sou, coucou).
1823: litera "o" manome ny feo [o]. TADIDIO TSARA IO, manana litera "ou" sy litera "o" ny Abidia 1823.
1828: novonoin'ireo misionery englisy ny litera "u" ary nosoloiny ny litera "o" izay novakiany ho [u], tahaka izao teny malagasy ankehitriny izao, ohatra: "mofo" (vakio hoe: moufou). FAHADISOANA LEHIBE eo @ gramera no nataon'ireo misionery englisy ireo. Mandringa ny Abidia 1828 satria tsy manana litera hanononana ny feo [o] intsony.
1962 (Fotoanan'ny Repoblika I): noforonina ny litera "ô" (o misy satroka) hanehoana ny feo [o] satria novonoina tamin'ny 1828 io, oh: fôtôkôpia. FAHADISOANA koa ity satria tsy voavaka ao @ rakibolana ny "o" tsotra sy ny "ô" (o misy satroka)= tsy manana toerana mitokana ny "ô" fa miaraka @ ny "o" ao amin'ny rakibolana rehetra eran-tany.
Aiza ny vahaolana? Miverina @ Abidia malagasy voalohany 1823 izay manana ny litera "ou" sy ny litera "o" miavaka tsara hanalàna ireo fahadisoana 1828 sy 1962.
Hivoaka ato ho ato ao @ Bulletin Akademia Malagasy ny lahatsoratra feno nosoratako tamin'ny Marsa 2013 io ka raha monina eto TNR ianao dia anontanio ao @ Akademia Malagasy Tsimbazaza: ny vahaolana farany narosoko tao dia:
Litera tokana "u" = feo [u] (hasolo ilay "ou" 1823).
Litera tokana "o" = feo [o] (mitana ny toerany 1823, noho izany tsy ilaina ilay "ô" o misy satroka.
2)Momba ny fomba fanisana
Efa vita daholo ny fanaporofoana siantifika : jereo ny lahatsoratro nivoaka tao @ Mémoires de l'Académie Malgache, Fascicule LIV, 2007: Ny fomba fanisana malagasy vaovao. Anontanio koa ao @ Akademia Malagasy.
Ilay fitsipika mahitsy lazainao hanononana ny isa @ teny malagasy tsy dia nazava tamiko, ity ny fitsipika siantifika ampiharin'ny fomba fanisana rehetra eran-tany (sinoa, frantsay, englisy, espanola, . . .) ary nanomboka fahagola ka mandrak'ankehitriny:
NY FANDAHARANA NY SOKAJIN'ISA DIA MANOMBOKA @ SOKAJY LEHIBE INDRINDRA ARY MIDINA MIANDALANA MIAFARA @ SOKAJY KELY INDRINDRA
izany hoe: Arivo - Zato - Folo - Venty, oh: Dimy arivo telonjato roapolo fito (fa tsy: Fito amby roapolo sy telonjato sy dimy arivo).
Marim-pototra io ho an'ny teny malagasy t@ andron'Andrianamponimerina izay nanisa toy izany: Folo iraika amby, Folo roa amby, Efajato dimampolo telo amby (=fanisana siantifika).
ny FAHADISOANA LEHIBE dia Ny Mpanjaka Radama I no namadika an'io fomba fanisana taloha io (izay MARINA) tamin'ny 1825 tany ho any ho @ izao endriny ankehitriny izao (izay DISO).
Ny vahaolana narosoko efa ta@ 2007 dia ny fitsipika siantifika izay fomba fanisana malagasy taloha koa manerana an'i Madagasikara t@ 1805-1810.
Voalaza ao anatin'io antontan-kevitra nosoratako io koa ny fanazavana sy fampiasana ny kilasy miherina isaky ny Arivo, io ilay nosoratanao amin'ny endrika matematika hoe:
10^0=1=Venty
10^3=Arivo
10^6=Tapitrisa
10^9=Miliara
10^12 ? Tsy nitady anarana intsony aho, tsy fampiasa firy @ fiainana andavanandro,
Izany hoe ireo kilasy rehetra ireo dia miherina isaky ny Arivo: raha misy goba kely mirefy 1 venty ny lafiny ka mamorona goba lehibe manana refy 10 venty ny lafiny dia misy misy goba kely 1000 (Arivo) ao anatin'ilay goba lehibe.

Miarahaba anao Nav,

Efa lasa lavitra loatra isika amin'ity fampiasana ny teny malagasy amin'ny abidy latina ity, ka milaza anao aho fa tsy ho mora ny fiverenana amin'ny abidy mora kokoa, ary mino mafy aho fa tsy ho eken'ireo tia tanindrazana Tanindrana ireo velively izany, satria betsaka amin'ireo Tanindrana no tsy tia ny mponin'ny Afovoantany (Merina indrindra indrindra).

Manaraka ny sosokevitra napetrakao tany amin'ny Akademia Malagasy ny hevitro mikasika ny fanisàna amin'ny teny malagasy, ka miala tsiny raha tsy nazava tsara ny teniko.

Ny mahakasika ny voalazanao:

1823: litera "o" manome ny feo [o]. TADIDIO TSARA IO, manana litera "ou" sy litera "o" ny Abidia 1823.
1828: novonoin'ireo misionery englisy ny litera "u" ary nosoloiny ny litera "o" izay novakiany ho , tahaka izao teny malagasy ankehitriny izao, ohatra: "mofo" (vakio hoe: moufou). FAHADISOANA LEHIBE eo @ gramera no nataon'ireo misionery englisy ireo. Mandringa ny Abidia 1828 satria tsy manana litera hanononana ny feo [o] intsony.
1962 (Fotoanan'ny Repoblika I): noforonina ny litera "ô" (o misy satroka) hanehoana ny feo [o] satria novonoina tamin'ny 1828 io, oh: fôtôkôpia. FAHADISOANA koa ity satria tsy voavaka ao @ rakibolana ny "o" tsotra sy ny "ô" (o misy satroka)= tsy manana toerana mitokana ny "ô" fa miaraka @ ny "o" ao amin'ny rakibolana rehetra eran-tany.
Aiza ny vahaolana? Miverina @ Abidia malagasy voalohany 1823 izay manana ny litera "ou" sy ny litera "o" miavaka tsara hanalàna ireo fahadisoana 1828 sy 1962.

Raha ny lôjikan'ny "litera iray = feo iray" ihany no arahana, dia inona no ho solon'i "tr" sy "dr", na ny "ts" ? Azafady Ny sosokevitro dia "r·" (r misy teboka ambony), "r¯" (r misy tsipika ambony) ary "c". Arak'izany koa dia tokony esorina ihany koa ny "y" ary "i" no atao ho solony.

Azo raisina ihany izany, satria tsy voatery mifantoka amin'ny fanononana amin'ny teny vahiny mahazatra antsika ny fanononana ireo teny ireo.

Amiko manokana dia efa elanelam-panahy iny hevitra navoakako mikasika ny abidy malagasy iny. Ny tena hevitro dia mamorona abidy manokana avy amin'ny taratasy fotsy. Ary isika samy malagasy no handrafitra ny litera malagasy vaovao (izay hanaraka tsara ny litera 1 = feo 1). Mety ho avoakako eto ny sosokevitro mikasika izany, amin'ny manaraka angamba.

10^0=1=Venty
10^3=Arivo
10^6=Tapitrisa
10^9=Miliara
10^12 ? Tsy nitady anarana intsony aho, tsy fampiasa firy @ fiainana andavanandro,
Izany hoe ireo kilasy rehetra ireo dia miherina isaky ny Arivo: raha misy goba kely mirefy 1 venty ny lafiny ka mamorona goba lehibe manana refy 10 venty ny lafiny dia misy misy goba kely 1000 (Arivo) ao anatin'ilay goba lehibe.

Tsy fantatro ianao na mpahaitsikerafiteny (linguiste) na olona miasa amin'ny teknolojia avo lenta toa ny tenako. Raha amiko manokana dia ILAINA ny 10^12 miakatra ho anay mampiasa ny siansa amin'ny asa mandavanandro. Raha tsy feno izany dia ho teny frantsay no ampiasaina, ka mety hankarary ny sofin'ny sasany izany. Ny ilaina fotsiny avy mamorona azy dia mampiely azy eny amin'ny fianarana ambony mba tsy hisian'ny vary amin'ananana.

Ity ny sosokevitro mikasika io (manomboka amin'ny 10^3 miakatra), mba tiako ho fantatra ny hevitrao momba ity:

• 10^3 = arivo
  
• 10^4 = folo arivo, alina
  
• 10^5 = zato arivo, hetsy
  
• 10^6 = arivoroa, tapitrisa
  
• 10^9 = arivotelo, lavitrisa
  
• 10^12 = arivoefatra
  
• 10^15 = arivodimy
  
• 10^18 = arivoenina
  
• 10^21 = arivofito
  
• 10^24 = arivovalo
  
• 10^27 = arivosivy
  
• 10^30 = arivofolo
  
• 10^33 = arivofoloiraiamby
  
• 10^36 = arivofoloroamby
  
...

• 10^100 = folo arivotelompolotelo (anglisy : googol), folo tora-jato
  
• 10^300 = arivozato, folo tora-telonjato
  
• 10^600 = arivoroanjato, folo torak'eninjato
  
• 10^900 = arivotelonjato, folo tora-tsivinjato
  
...
sns, sns.

Ho an'ny toraka miiba (10^-n) dia tovonana amin'ny "ampaha-" fotsiny ireo isa voalaza tetsy ambony ireo.

Tibao:

Miarahaba anao Nav,

Efa lasa lavitra loatra isika amin'ity fampiasana ny teny malagasy amin'ny abidy latina ity, ka milaza anao aho fa tsy ho mora ny fiverenana amin'ny abidy mora kokoa, ary mino mafy aho fa tsy ho eken'ireo tia tanindrazana Tanindrana ireo velively izany, satria betsaka amin'ireo Tanindrana no tsy tia ny mponin'ny Afovoantany (Merina indrindra indrindra).

Manaraka ny sosokevitra napetrakao tany amin'ny Akademia Malagasy ny hevitro mikasika ny fanisàna amin'ny teny malagasy, ka miala tsiny raha tsy nazava tsara ny teniko.

Ny mahakasika ny voalazanao:

1823: litera "o" manome ny feo [o]. TADIDIO TSARA IO, manana litera "ou" sy litera "o" ny Abidia 1823.
1828: novonoin'ireo misionery englisy ny litera "u" ary nosoloiny ny litera "o" izay novakiany ho , tahaka izao teny malagasy ankehitriny izao, ohatra: "mofo" (vakio hoe: moufou). FAHADISOANA LEHIBE eo @ gramera no nataon'ireo misionery englisy ireo. Mandringa ny Abidia 1828 satria tsy manana litera hanononana ny feo [o] intsony.
1962 (Fotoanan'ny Repoblika I): noforonina ny litera "ô" (o misy satroka) hanehoana ny feo [o] satria novonoina tamin'ny 1828 io, oh: fôtôkôpia. FAHADISOANA koa ity satria tsy voavaka ao @ rakibolana ny "o" tsotra sy ny "ô" (o misy satroka)= tsy manana toerana mitokana ny "ô" fa miaraka @ ny "o" ao amin'ny rakibolana rehetra eran-tany.
Aiza ny vahaolana? Miverina @ Abidia malagasy voalohany 1823 izay manana ny litera "ou" sy ny litera "o" miavaka tsara hanalàna ireo fahadisoana 1828 sy 1962.

Raha ny lôjikan'ny "litera iray = feo iray" ihany no arahana, dia inona no ho solon'i "tr" sy "dr", na ny "ts" ? Azafady Ny sosokevitro dia "r·" (r misy teboka ambony), "r¯" (r misy tsipika ambony) ary "c". Arak'izany koa dia tokony esorina ihany koa ny "y" ary "i" no atao ho solony.

Azo raisina ihany izany, satria tsy voatery mifantoka amin'ny fanononana amin'ny teny vahiny mahazatra antsika ny fanononana ireo teny ireo.

Amiko manokana dia efa elanelam-panahy iny hevitra navoakako mikasika ny abidy malagasy iny. Ny tena hevitro dia mamorona abidy manokana avy amin'ny taratasy fotsy. Ary isika samy malagasy no handrafitra ny litera malagasy vaovao (izay hanaraka tsara ny litera 1 = feo 1). Mety ho avoakako eto ny sosokevitro mikasika izany, amin'ny manaraka angamba.

10^0=1=Venty
10^3=Arivo
10^6=Tapitrisa
10^9=Miliara
10^12 ? Tsy nitady anarana intsony aho, tsy fampiasa firy @ fiainana andavanandro,
Izany hoe ireo kilasy rehetra ireo dia miherina isaky ny Arivo: raha misy goba kely mirefy 1 venty ny lafiny ka mamorona goba lehibe manana refy 10 venty ny lafiny dia misy misy goba kely 1000 (Arivo) ao anatin'ilay goba lehibe.

Tsy fantatro ianao na mpahaitsikerafiteny (linguiste) na olona miasa amin'ny teknolojia avo lenta toa ny tenako. Raha amiko manokana dia ILAINA ny 10^12 miakatra ho anay mampiasa ny siansa amin'ny asa mandavanandro. Raha tsy feno izany dia ho teny frantsay no ampiasaina, ka mety hankarary ny sofin'ny sasany izany. Ny ilaina fotsiny avy mamorona azy dia mampiely azy eny amin'ny fianarana ambony mba tsy hisian'ny vary amin'ananana.

Ity ny sosokevitro mikasika io (manomboka amin'ny 10^3 miakatra), mba tiako ho fantatra ny hevitrao momba ity:

• 10^3 = arivo
  
• 10^4 = folo arivo, alina
  
• 10^5 = zato arivo, hetsy
  
• 10^6 = arivoroa, tapitrisa
  
• 10^9 = arivotelo, lavitrisa
  
• 10^12 = arivoefatra
  
• 10^15 = arivodimy
  
• 10^18 = arivoenina
  
• 10^21 = arivofito
  
• 10^24 = arivovalo
  
• 10^27 = arivosivy
  
• 10^30 = arivofolo
  
• 10^33 = arivofoloiraiamby
  
• 10^36 = arivofoloroamby
  
...

• 10^100 = folo arivotelompolotelo (anglisy : googol), folo tora-jato
  
• 10^300 = arivozato, folo tora-telonjato
  
• 10^600 = arivoroanjato, folo torak'eninjato
  
• 10^900 = arivotelonjato, folo tora-tsivinjato
  
...
sns, sns.

Ho an'ny toraka miiba (10^-n) dia tovonana amin'ny "ampaha-" fotsiny ireo isa voalaza tetsy ambony ireo.

Misaotra anareo nanoratra farany teo vao tamin'ity taona 2014 ity, mahafaly mihitsy fa miverina tsara ny adihevitra momba ny Abidia malagasy sy momba ny Fomba fanisana malagasy, mahaliana antsika Malagasy izany ary isika no tokony hikaroka vahaolana momba ireo problema ireo.
Mbola handinika ny valinteninareo aho fa tsy ahavita an'izany mivantana eto ambodin'ny ordi ka aoriana ho valiana.
Miala tsiny aminareo rehetra aloha fa nohon'ny tsindry diso tampoka tamin'ny mashina teo am-panoratana ilay lahatsoratro farany dia voatsipika ambany (souligné) daholo ny lahatsoratra, tsy izay mihitsy no tanjona fa vitsivitsy ihany no tiana havoitra, ireny natao soratra matavy ireny ihany.
Dieny izao indray aloha dia manasa anareo eto TNR aho hanatrika ny Loabary andasy karakarain'ny Akademia Malagasy ho fankalazana ny "Andro Iraisam-pirenena UNESCO ho an'ny teny ibeazana" (UNESCO International mother language day 21 February 2014) izay atao @ Zoma 21-02-2014 ao Tsimbazaza, TNR.
Ny lohahevitra notapahin'ny Akademia dia: Ny Taniko, ny Tantarako, ny Teniko: adidiko sy andraikitro ny fahafantarana sy fampahafantarana azy.
Ho anareo any ivelany koa dia tsara raha mba mijery izay miseho any amin'ireny Foibe UNESCO ireny, ny lohateny notapahin'ny UNESCO dia: Local languages for global citizenship: spotlight on science ary hanao fivoriana velakevitra koa ny UNESCO Paris @ io andro io, @ 9 ora ao amin'ny Foibeny.
Toa tsy dia nanaraka an'io taridresaky ny UNESCO io ny Akademia Malagasy satria ho ahy dia mazava kokoa ary tena mikasika antsika mivantana ny lohahevitra naroson'ny UNESCO?

Nav:

Tibao:

Miarahaba anao Nav,

Efa lasa lavitra loatra isika amin'ity fampiasana ny teny malagasy amin'ny abidy latina ity, ka milaza anao aho fa tsy ho mora ny fiverenana amin'ny abidy mora kokoa, ary mino mafy aho fa tsy ho eken'ireo tia tanindrazana Tanindrana ireo velively izany, satria betsaka amin'ireo Tanindrana no tsy tia ny mponin'ny Afovoantany (Merina indrindra indrindra).

Manaraka ny sosokevitra napetrakao tany amin'ny Akademia Malagasy ny hevitro mikasika ny fanisàna amin'ny teny malagasy, ka miala tsiny raha tsy nazava tsara ny teniko.

Ny mahakasika ny voalazanao:

1823: litera "o" manome ny feo [o]. TADIDIO TSARA IO, manana litera "ou" sy litera "o" ny Abidia 1823.
1828: novonoin'ireo misionery englisy ny litera "u" ary nosoloiny ny litera "o" izay novakiany ho , tahaka izao teny malagasy ankehitriny izao, ohatra: "mofo" (vakio hoe: moufou). FAHADISOANA LEHIBE eo @ gramera no nataon'ireo misionery englisy ireo. Mandringa ny Abidia 1828 satria tsy manana litera hanononana ny feo [o] intsony.
1962 (Fotoanan'ny Repoblika I): noforonina ny litera "ô" (o misy satroka) hanehoana ny feo [o] satria novonoina tamin'ny 1828 io, oh: fôtôkôpia. FAHADISOANA koa ity satria tsy voavaka ao @ rakibolana ny "o" tsotra sy ny "ô" (o misy satroka)= tsy manana toerana mitokana ny "ô" fa miaraka @ ny "o" ao amin'ny rakibolana rehetra eran-tany.
Aiza ny vahaolana? Miverina @ Abidia malagasy voalohany 1823 izay manana ny litera "ou" sy ny litera "o" miavaka tsara hanalàna ireo fahadisoana 1828 sy 1962.

Raha ny lôjikan'ny "litera iray = feo iray" ihany no arahana, dia inona no ho solon'i "tr" sy "dr", na ny "ts" ? Azafady Ny sosokevitro dia "r·" (r misy teboka ambony), "r¯" (r misy tsipika ambony) ary "c". Arak'izany koa dia tokony esorina ihany koa ny "y" ary "i" no atao ho solony.

Azo raisina ihany izany, satria tsy voatery mifantoka amin'ny fanononana amin'ny teny vahiny mahazatra antsika ny fanononana ireo teny ireo.

Amiko manokana dia efa elanelam-panahy iny hevitra navoakako mikasika ny abidy malagasy iny. Ny tena hevitro dia mamorona abidy manokana avy amin'ny taratasy fotsy. Ary isika samy malagasy no handrafitra ny litera malagasy vaovao (izay hanaraka tsara ny litera 1 = feo 1). Mety ho avoakako eto ny sosokevitro mikasika izany, amin'ny manaraka angamba.

10^0=1=Venty
10^3=Arivo
10^6=Tapitrisa
10^9=Miliara
10^12 ? Tsy nitady anarana intsony aho, tsy fampiasa firy @ fiainana andavanandro,
Izany hoe ireo kilasy rehetra ireo dia miherina isaky ny Arivo: raha misy goba kely mirefy 1 venty ny lafiny ka mamorona goba lehibe manana refy 10 venty ny lafiny dia misy misy goba kely 1000 (Arivo) ao anatin'ilay goba lehibe.

Tsy fantatro ianao na mpahaitsikerafiteny (linguiste) na olona miasa amin'ny teknolojia avo lenta toa ny tenako. Raha amiko manokana dia ILAINA ny 10^12 miakatra ho anay mampiasa ny siansa amin'ny asa mandavanandro. Raha tsy feno izany dia ho teny frantsay no ampiasaina, ka mety hankarary ny sofin'ny sasany izany. Ny ilaina fotsiny avy mamorona azy dia mampiely azy eny amin'ny fianarana ambony mba tsy hisian'ny vary amin'ananana.

Ity ny sosokevitro mikasika io (manomboka amin'ny 10^3 miakatra), mba tiako ho fantatra ny hevitrao momba ity:

• 10^3 = arivo
  
• 10^4 = folo arivo, alina
  
• 10^5 = zato arivo, hetsy
  
• 10^6 = arivoroa, tapitrisa
  
• 10^9 = arivotelo, lavitrisa
  
• 10^12 = arivoefatra
  
• 10^15 = arivodimy
  
• 10^18 = arivoenina
  
• 10^21 = arivofito
  
• 10^24 = arivovalo
  
• 10^27 = arivosivy
  
• 10^30 = arivofolo
  
• 10^33 = arivofoloiraiamby
  
• 10^36 = arivofoloroamby
  
...

• 10^100 = folo arivotelompolotelo (anglisy : googol), folo tora-jato
  
• 10^300 = arivozato, folo tora-telonjato
  
• 10^600 = arivoroanjato, folo torak'eninjato
  
• 10^900 = arivotelonjato, folo tora-tsivinjato
  
...
sns, sns.

Ho an'ny toraka miiba (10^-n) dia tovonana amin'ny "ampaha-" fotsiny ireo isa voalaza tetsy ambony ireo.

Misaotra anareo nanoratra farany teo vao tamin'ity taona 2014 ity, mahafaly mihitsy fa miverina tsara ny adihevitra momba ny Abidia malagasy sy momba ny Fomba fanisana malagasy, mahaliana antsika Malagasy izany ary isika no tokony hikaroka vahaolana momba ireo problema ireo.
Mbola handinika ny valinteninareo aho fa tsy ahavita an'izany mivantana eto ambodin'ny ordi ka aoriana ho valiana.
Miala tsiny aminareo rehetra aloha fa nohon'ny tsindry diso tampoka tamin'ny mashina teo am-panoratana ilay lahatsoratro farany dia voatsipika ambany (souligné) daholo ny lahatsoratra, tsy izay mihitsy no tanjona fa vitsivitsy ihany no tiana havoitra, ireny natao soratra matavy ireny ihany.
Dieny izao indray aloha dia manasa anareo eto TNR aho hanatrika ny Loabary andasy karakarain'ny Akademia Malagasy ho fankalazana ny "Andro Iraisam-pirenena UNESCO ho an'ny teny ibeazana" (UNESCO International mother language day 21 February 2014) izay atao @ Zoma 21-02-2014 ao Tsimbazaza, TNR.
Ny lohahevitra notapahin'ny Akademia dia: Ny Taniko, ny Tantarako, ny Teniko: adidiko sy andraikitro ny fahafantarana sy fampahafantarana azy.
Ho anareo any ivelany koa dia tsara raha mba mijery izay miseho any amin'ireny Foibe UNESCO ireny, ny lohateny notapahin'ny UNESCO dia: Local languages for global citizenship: spotlight on science ary hanao fivoriana velakevitra koa ny UNESCO Paris @ io andro io, @ 9 ora ao amin'ny Foibeny.
Toa tsy dia nanaraka an'io taridresaky ny UNESCO io ny Akademia Malagasy satria ho ahy dia mazava kokoa ary tena mikasika antsika mivantana ny lohahevitra naroson'ny UNESCO?

Ireto ny valinteny vitsivitsy ho an’i :
? Tibao 07/01/2014
? Adoektam 08/01/2014
? Tibao 09/01/2014
? Tibao 11/01/2014
Momba ny “Fandrafetana abidia ho an’ny teny malagasy”
Manahirana ny miady hevitra eto @ sehatra fifanakalozana toy ny http://forum.serasera.org satria tsy mety ho vitan’ny fifamaliana anaty pejy 1 na 2 ny fandinihana sy fitsikerana ny lohahevitra lehibe toy itony fanadihadiana momba ny abidia itony.
Manahirana satria ny voka-pikarohana nataoko, ohatra, lavalava ihany, vokatry ny fikarohana efa nanomboka taona maro tamin’ny loharanon’akora maro koa niampy ireo fitetezam-paritra maro teto amin’ny Nosy dia tsy ho voafintina anaty pejy 1 na 2 io.
Ny ahy dia voaporofo daholo ny fanambaràna omena anareo,miorina amin’ny fototra siantifika satria ilay lalàna fototra notsiahiviko dia tena fitsipika siantifika eo amin’ny gramera sy fonetika tsy azo kianina:
Feo iray – Litera iray (1) ARY ny setriny
Litera iray – Feo iray (2).
Ny dikan’io dia hoe:
? Feo tsotra no dinihina toy ny zanapeo: a, e, i,. . . na renifeo: b, d, . . . fa tsy zanapeo sosona : ai, ao, . . . na renifeo anelanelany : dr, tr, . . .
? Amin’ireo feo tsotra ireo dia mihatra ny lalàna anankiroa etsy ambony.
Nadikan’i Pasitera Rabary amin’ny teny tsotra ho azon’ny sarambamben’ny mponina io tao amin’ny boky nosoratany: “Daty malaza” izay nilazany hoe: rehefa a dia a, rehefa i dia i.
Raha izany no izy, ahoana moa ny “o” no tononina [ u ]? Moa ve tsy ny “o” dia “o” (marina izany, hoy ny matematika), izany hoe ny “o” dia tononina [ o ]? Ka inona no havalinareo an’izany zava-marina izany?
Ireo feo tsotra ireo no dinihina eto aloha (ireo feo mifanosona toy ny zanapeo sosona na renifeo anelanelany koa anefa dia efa nahitam-baliny ankehitriny, noho izany tsy dinihitsika eto) ary dia aoka ho fefena @ ireo feo tsotra ireo ny ady hevitra ataontsika eto.
Amin’ny fomba siantifika no itarihako ny ady hevitra, maro aminareo anefa no manohitra avy hatrany ireo vokatra narosoko, fanoherana tsy amin’ny fomba siantifika fa miankina @ fihetsem-ponareo fotsiny, tsy ampy porofo na ara-tantara na eo amin’ny lafiny siantifika indrindra indrindra: tsy mety izany fomba izany, endrika novolena ho an’ireo mihevi-tena fa mponin’ny nosy ka tsy hitovy mihitsy amin’ny mponina hafa, toetra ratsy manindraindra ny tena fotsiny, tsy mahalala ny manodidina eran’izaotontolo izao, tsy mahalala ny tantara ary tsy mahalala ny fivoaran’ny siansa izay azo jerena koa eo amin’ny sehatry ny teny.
Noporofoina taminareo anefa – ary farany teo tamin’ny 09/02/2014 fa fahadisoana nataon’ireo misionery englisy LMS t@ 1828 no niteraka an’io litera “o” vakiana [ u ] io (vakiana hoe: ou: fr sou, mou).
Io “o 1828” io no tondroiko hoe: “o mpisandoka”.
Raha manana hokianina momba an’io fanambaràko io ianareo dia lazao miaraka amin’ny fanohananareo ny hevitrareo, raha tsy manana ianareo dia MARINA izany ny fanambaràko, ary tsy maintsy MARINA izany satria izany no nitranga tamin’ny 1828 fa tsy izaho no namorona.
Raha ahitsy io hanondro ny feo [ o ] dia tsy inona akory fa ilay litera “o” tamin’ny Abidia Malagasy voalohany 1823. Manondro feo [ o ]. Manaja ny fitsipika siantifika izany na dia tsy nahalala an’izany aza ny Mpanjaka Radama I: aza hadinoina fa teo vao nianatra ny Mpanjaka, tsy mahay izany gramera izany ny Mpanjaka sy ny tao an-dapa, tsy mbola mahalala ny gramera malagasy koa ireo misionery englisy, ry zareo aza teto vao nianatra teny malagasy saingy tsinjon’ny Mpanjaka ny zava-marina, izany no lazaina hoe nanana vina ny Mpanjaka ka nifidy ho azy ny marina manaraka ny fitsipika siantifika.
Tsara no ilazako aminareo fa raha niditra tato anatin’ny fikarohana momba ity abidia Malagasy ity aho dia nohon’ny anton’asako: Injenieran’ny taosarintany no asako ary noho izany dia nahita faritra maro teto amin’ny Nosy ary nahatsapa fa iray ihany teny Malagasy tenenina eran’ny Nosy (mety misy fahasamihafàna kely ny voambolana sy ny fomba fanononana fa ny gramera dia tokana, itoviana) ary eo amin’ny fomba fanoratana ny teny Malagasy no nahatsapako ny lesoka sy halemena ary fahadisoana misy izay tokony hamboarina.
Araky ny fandinihako dia ireto ireo fahadisoana tsy nahitsy na narenina nandritra izay fotoana lava izay, 200 taona latsaka kely:
1. Zanatsoratra 4 no ampianarana ny ankizy madinika malagasy kilasy garabola T1-T2: a, e, i/y, o. Misy banga io: aiza ny litera manondro ny feo [ o ]?
Zanatsoratra 5 no ampianarana ny ankizy madinika frantsay kilasy 11è-12è : a, e, i, o, u. Feno ny zanatsoratra tsotra ho an’ny ankizy madinika frantsay na indonezianna na malay: mahomby ny fampianarana any Frantsa na Indonezia na Malayzia.
Banga ny zanatsoratra tsotra ho an’ny ankizy malagasy: tsy mahomby ny fampianarana malagasy.
2. Tsy azo ampianarana matematika ny teny malagasy ankehitriny satria tsy misy ny litera “x” sy “y”.
3. Tsy azo ampianarana ny taranja fizika - shimia ny teny malagasy ankehitriny satria tsy misy ny litera “w”, “c”, “q”, “u”, (”x”, “y” efa voalaza etsy aloha).
Rehefa ratsy fototra ny fampianarana Ambaratonga I sy II dia tsy misy vokatra tsara ho azo any amin’ny Ambaratonga Ambony Universite sy hoan’ny firenena mihitsy.
Amin’ny maha injeniera aho no hilazako – tahaka ny injeniera rehetra – fa ny fitaovana, ny mashinna manaja ny lalàna teknolojika-siantifika no lazaina hoe fitaovana mandeha, noho izany mahomby (ary amidy eny amin’ny tsena).
Milaza mivantana aho, tsy mihambahamba, tsy misy tahotra (inona moa no atahorana amin’izany, tsy aleo ve manantona dokotera dia mijery ny aretina toa izay manafina?), milaza aho fa misy simba ny abidia malagasy, misy banga: rehefa ratsy ny fitaovana sy ny mashinna dia tokony hamboarina ny simba.
Inona àry fanamboarana ny simba na banga? Henjana ny vahaolana satria miorina amin’ny fototra siantifika ihany ka mety tsy ho tantin’ireo mitonona ho mpitana ny fomban-drazana, mifikitra amin’ny lalana diso. Miomàna àry ianareo, ataovy mafy orina tsara ny fomba fisainanareo hanaraka ny fomba fisainana siantifika:
V1. Fenoina ny banga amin’ny zanatsotra amin’ny Abidia malagasy (tahaka ny fanamboarana aotomobilina io: rehefa misy maty ny piesy, ary banga dia soloina na fenoina, raha tsy izany tsy handeha ilay aotomobilina amboarina). Banga ny zanatsoratra “ou” manome ny feo [ u ]: fenoina io; ary inona izany, fa angaha tsy izay ihany ilay zanatsoratra “ou” tamin’ny Abidia malagasy voalohany 1823? Tonga dia voavaha ny olana goavana.
Ireto àry ny zanatsoratra vaovao ampianarana any amin’ny kilasy Garabola: a, e, i, o, u, izy rehetra ireo dia manana ny feo manara-dalàna daholo: ny “a” tononina [ a], ny “e” tononina [ e ], “i”: [ i ], “o”: [ o ] (ity ilay tena izy) ary “u” tononina [ u ] (ity ilay vaovao, tsy tena vaovao anefa fa ilay taloha no nofohazina satria nisy namono).
Ohatra: moufou
Rehefa ampianarina any amin’ny Garabola dia mitohy avy hatrany any amin’ny Ambaratonga II ary miditra ho azy aty amin’ny raharaham-panjakana sy ny teny tenenin’ny vahoaka rehetra: fenoina ny litera “u” banga ao amin’ny Abidia malagasy vaovao ary tononina [ o ] ny litera “o” (fa tsy ilay mpangala-toerana taloha).
V2. Mazava ho azy koa ny vahaolana ho an’ny fampianarana matematika: fenoina ny litera “x” sy “y” banga.
Ohatra nalaina avy amin’ny fampianarana jeometria: Ny teza Ox sy Oy no hiaingana eo amin’ny fanaovana sary.
V3. Toy izany koa amin’ny fizika-shimia: afaka hikirakira ireto zavatra ireto isika: watt (firy watt no tanjak’ity fitaovana fanaovam-bolo ity?), carbone, xenon, yaourt, uranium rehefa fenoina ny litera banga: “w”, “c”, “q”, “x”, “y”, “u”. Ary azo ampiharina amin’ny fiainana andavanandro: Handeha hividy famataranandro quartz angaha ianao? Efa mandeha tsara ve ny jiro xenon amin’ny aotomobilinao? Inona ny vaovao farany eo amin’ny tsenam-bola: manao ahoana ny dollar sy ny euro ary ny yen?
Toy izay àry ny tolokevitra momba ny abidia malagasy. Rehefa hiady hevitra ianareo dia tsara ny hanananareo ireo antontan-kevitra niseho momba ity abidia ity, maro izy ireo no nandeha teto amin’ny internet anomboka tamin’ny Marsa 2013 (raha tsy diso aho midira mpikambana amin’ity vondrona ity: serasera@yahoogroupes.fr).
Raha tsy izany dia hisy lahatsoratra nosoratako hivoaka ao amin’ny Bulletin de l’Académie Malgache ato ho ato mitondra ny lohateny hoe: “Fandrafetana abidia ho an’ny teny malagasy” ary mahandrasa kely, izany anefa tsy misakana ny hifanakalozan-kevitra dieny izao, afaka mamaly izay fanontaniana ataonareo na izaho na ianareo koa.
Amin’ny lahatsoratra manaraka indray no ahitanareo ireo valinteniko momba ny “Fomba fanisana malagasy”.
Dia misaotra anareo rehetra nanaraka ity famelabelarana ity.

Misaotra anao nanolotra ny voka-pikarohana nataonao. Tena tsara izany satria mila fenoina tokoa izay banga. Araka ny voalazako mantsy dia tsy maintsy hisy ary tsy maintsy ho tonga ny fanatontoloana eo amin'ny lafiny teny ka tsara raha dieny izao dia fenoina ny banga. Any aoriana any dia ho teny iray ihany no hifankahazoan'y mponina eto an-tany, ka izay be mpiteny indrindra no mety hanenika an'izao tontolo izao. Ho tsotra kokoa araka izany raha dieny izao no miezaka mampifandrindra, na ny fiteny na ny firafitry ny teny amin'izay misy mba tsy ho vahiny loatra any aoriana any. Raha ny tena marina dia izao: tsy misy abidia feno izany raha eto amin'ity planeta misy antsika ity. 25 na 28 raha be indrindra kanefa any amin'ny planeta hafa, izay misy olona ihany koa dia misy hatrany amin'ny 70 ny abidia.Koa mamporisika anao aho hanohy hatrany ny fikarohanao mba hisian'ny fivoarana. Aza tezitra kosa anefa ianao raha toa ka misy manakiana na dia hoe etimpo fotsiny aza izay mamaly anao, tsy mahay ny lalana siantifika hoy ianao. Tsy tokony hamaivanina ny tsikerany satria ireny no fanoitra mampandroso lavitra kokoa ny fikarohana ataonao. Ny fo mantsy no mamahana ny saina ka raha lavintsika ny fihetsehampontsika dia tsy hisy fandrosoana mihitsy eto an-tany. Ataoko fa azonao ny zavatra tiako holazaina. Mirary soa.

adoektam:

Misaotra anao nanolotra ny voka-pikarohana nataonao. Tena tsara izany satria mila fenoina tokoa izay banga. Araka ny voalazako mantsy dia tsy maintsy hisy ary tsy maintsy ho tonga ny fanatontoloana eo amin'ny lafiny teny ka tsara raha dieny izao dia fenoina ny banga. Any aoriana any dia ho teny iray ihany no hifankahazoan'y mponina eto an-tany, ka izay be mpiteny indrindra no mety hanenika an'izao tontolo izao. Ho tsotra kokoa araka izany raha dieny izao no miezaka mampifandrindra, na ny fiteny na ny firafitry ny teny amin'izay misy mba tsy ho vahiny loatra any aoriana any. Raha ny tena marina dia izao: tsy misy abidia feno izany raha eto amin'ity planeta misy antsika ity. 25 na 28 raha be indrindra kanefa any amin'ny planeta hafa, izay misy olona ihany koa dia misy hatrany amin'ny 70 ny abidia.Koa mamporisika anao aho hanohy hatrany ny fikarohanao mba hisian'ny fivoarana. Aza tezitra kosa anefa ianao raha toa ka misy manakiana na dia hoe etimpo fotsiny aza izay mamaly anao, tsy mahay ny lalana siantifika hoy ianao. Tsy tokony hamaivanina ny tsikerany satria ireny no fanoitra mampandroso lavitra kokoa ny fikarohana ataonao. Ny fo mantsy no mamahana ny saina ka raha lavintsika ny fihetsehampontsika dia tsy hisy fandrosoana mihitsy eto an-tany. Ataoko fa azonao ny zavatra tiako holazaina. Mirary soa.

Vaovao ho anareo rehetra.
Vita anikeo maraina 21-02 tao @ Akademia Malagasy Tsimbazaza ny Fankalazana ny Andro Iraisampirenena UNESCO ho an'ny teny ibeazana (UNESCO International Mother Language Day), fanao isan-taona eran'izao tontolo izao eo amin'ny tontolo UNESCO isaky ny 21 Febroary.
Tsy fantatro raha nisy nanatrika tao ianareo teto TNR na koa tany Paris tao @ Foibe UNESCO na tany @ firenen-kafa fa tsara ny mifampita vaovao.
Ny ahy teto TNR dia toy izao ny famintinako, araky ny hitako: feno ny trano:olona 200? tsy dia haiko fa liana ny maro amin'ny lohahevitra: "Ny taniko, ny tantarako, ny teniko".
Marihiko ho anareo fa tsy izay no tena lohahevitra naroson'ny UNESCO izay hoe: "Local languages for global citizenship: spotligth on Science". Araky ny hevitro dia ity lohahevitra UNESCO ity no tiako, ho an'ny malagasy eto TNR sy @ toera-misy ankehitriny dia angamba mety ihany ny lohahevitra naroson'ny Akademia satria midadasika be io, mety ho sahaza antsika izay rendrika @ lafiny maro ka mila harenina daholo na ny tantara na ny tany na ny teny?
Ny voamariko dia tena tia miresaka ity malagasy ity? be kabary fa dia toa misavoana ihany, loabary andasy koa moa ka dia famosahan-kevitra no betsaka?
Ny ahy ny nampidiriko dia: i) Esory ny teny frantsay teny ofisialy ao @ Lalampanorenana 2010 fa ny teny malagasy irery ihany no tokony ho teny ofisialy tokana; ii) Fanitsiana ny fitsipika fototra ao @ ny grameran'ny teny malagasy dia ilay fanamboarana ny abidia; iii) Fanitsiana ny fitsipika fototra ny grameran'ny teny malagasy dia ny fanamboarana ny fomba fanisana.
Ampahany ireo fa tsy hoe ny ahy akory no tolokevitra tao, maro dia maro fa ny fampiharana azy ahoana? Hanao ahoana ity Antenimiera-mpirenena vaovao ity? Mbola hojerena fa ny azo aroso hodinihin'ny Governemanta vaovao hitsangana aoriana dia ny"Volavolana Politikam-pirenena momba ny teny" efa vonona ao @ Akademia.

Miarahaba antsika rehetra,

Tohanako 100% izany sosokevitra abidy vaovao izany, izay mameno ny banga manahirana. Ny zavatra azo antenaina fotsiny izao dia ny finiavana ara-politika ary ara-tsosialy. Mino aho fa hampiova zava-dehibe amin'ny firenena sy ny fifandraisantsika amin'ny tenin-drazana io fiovana io.

Tsy nanazava ny momban'ny "i/y" na ny "ts" ianao. Hotazonina ihany izany ny "y" amin'ny abidy vaovao ?
Mbola hosoratana "ts" foana izany ny [ts] amin'ny abidy vaovao sa hivadika "c"? Raha tsy hivadika dia maninona ny [dz] no mbola hosoratana "j" fa tsy "dz"? Mila fanazavana kely tompoko. Mba omeo topi-mason'ny teny malagasy soratana amin'ilay abidy izay heverinao fa mety kokoa ho an'ny teny malagasy izahay mba hahazoanay an-tsaina ny tena endriny (ohatra, avereno soratana amin'ilay abidy vaovao ity hafatra ity).

Tibao:

Miarahaba antsika rehetra,

Tohanako 100% izany sosokevitra abidy vaovao izany, izay mameno ny banga manahirana. Ny zavatra azo antenaina fotsiny izao dia ny finiavana ara-politika ary ara-tsosialy. Mino aho fa hampiova zava-dehibe amin'ny firenena sy ny fifandraisantsika amin'ny tenin-drazana io fiovana io.

Tsy nanazava ny momban'ny "i/y" na ny "ts" ianao. Hotazonina ihany izany ny "y" amin'ny abidy vaovao ?
Mbola hosoratana "ts" foana izany ny [ts] amin'ny abidy vaovao sa hivadika "c"? Raha tsy hivadika dia maninona ny [dz] no mbola hosoratana "j" fa tsy "dz"? Mila fanazavana kely tompoko. Mba omeo topi-mason'ny teny malagasy soratana amin'ilay abidy izay heverinao fa mety kokoa ho an'ny teny malagasy izahay mba hahazoanay an-tsaina ny tena endriny (ohatra, avereno soratana amin'ilay abidy vaovao ity hafatra ity).

Misaotra anao namaly sahady ary ho an'ny rehetra dia toy izao no mety hamaliako ireo fanontaniana Tibao, valinteny voafintina ihany kanefa mety ahitanareo ny votoatin'ny lahatsoratra hivoaka aoriana kely:
1) Ho an'ny teny malagasy ifotony dia litera tokana no hanoratana ny feo tokana [ o ] dia ny litera "i" irery ihany. Mihintsana, foanana ny litera "y" na any @ faran-teny aza. Oh: vari , tsindrim-peo tsy miova (fa tsy: vary).
2) Ny "ts" dia ireo lazaina hoe renifeo anelanelany: toa mety ihany ny valiny @ gramera ankehitriny katsy nanova aho.
3) Ny Abidia vaovao dia faritana hoe: Abidia malagasy ifotony (abidia ho an'ny teny malagasy ifotony) = Abidia malagasy voalohany 1823 (ity ilay antsoina koa hoe:Abidian-dRadama I) + litera moderna ilaina @ tontolo ankehitriny: c, q, u, w, x, y. Noho izany, ilaina ny "y" @ teny moderna ankehitriny, oh: yaourt, ytterbium, yen.
4) Ny "dz" koa anisan'ny renifeo anelanelany. Ilay "j" io no naroson'i Radama I tamin'ny 1823 hanondroana ny feo [dz], (misy endrika ity @ Abidia API fa tsy tafita eto), ny feo englisy litera "j" dia tsy tena [dz] fa manakaiky kokoa ny [dzh], noho izany izaho dia mampiditra ny [dz] vaovao, izay efa naroso koa tao @ Akademia malagasy tamin'ny 1905 niaraka tamin'ny "u" izay efa nankatoavin'ny Akademia!
5) Endrika vaovao @ Abidia malagasy vaovao 2012: mariho tsara eto, @ soratra: "o" ankehitriny soloina ho "u vaovao" ary ny feo dia [ u ], mifanaraka @ fitsipika API (mitovy de kurz na teny Congo Bukavu); ny "ô" ankehitriny soloina ho "o", feo [ o ].
Ohatra:
Tuhanaku 100% izani susukevitra abidia vauvau izani, izai mamenu ni banga manahirana. Ni zavatra azu antenaina futsini izau dia ni finiavana ara-politika ari ara-tsosiali. Minu ahu fa hampiuva zava-dehibe amin'ni firenena si ni fifandraisantsika amin'ni tenin-drazana iu fiuvana iu.

Nav:

Tibao:

Miarahaba antsika rehetra,

Tohanako 100% izany sosokevitra abidy vaovao izany, izay mameno ny banga manahirana. Ny zavatra azo antenaina fotsiny izao dia ny finiavana ara-politika ary ara-tsosialy. Mino aho fa hampiova zava-dehibe amin'ny firenena sy ny fifandraisantsika amin'ny tenin-drazana io fiovana io.

Tsy nanazava ny momban'ny "i/y" na ny "ts" ianao. Hotazonina ihany izany ny "y" amin'ny abidy vaovao ?
Mbola hosoratana "ts" foana izany ny [ts] amin'ny abidy vaovao sa hivadika "c"? Raha tsy hivadika dia maninona ny [dz] no mbola hosoratana "j" fa tsy "dz"? Mila fanazavana kely tompoko. Mba omeo topi-mason'ny teny malagasy soratana amin'ilay abidy izay heverinao fa mety kokoa ho an'ny teny malagasy izahay mba hahazoanay an-tsaina ny tena endriny (ohatra, avereno soratana amin'ilay abidy vaovao ity hafatra ity).

Misaotra anao namaly sahady ary ho an'ny rehetra dia toy izao no mety hamaliako ireo fanontaniana Tibao, valinteny voafintina ihany kanefa mety ahitanareo ny votoatin'ny lahatsoratra hivoaka aoriana kely:
1) Ho an'ny teny malagasy ifotony dia litera tokana no hanoratana ny feo tokana [ o ] dia ny litera "i" irery ihany. Mihintsana, foanana ny litera "y" na any @ faran-teny aza. Oh: vari , tsindrim-peo tsy miova (fa tsy: vary).
2) Ny "ts" dia ireo lazaina hoe renifeo anelanelany: toa mety ihany ny valiny @ gramera ankehitriny katsy nanova aho.
3) Ny Abidia vaovao dia faritana hoe: Abidia malagasy ifotony (abidia ho an'ny teny malagasy ifotony) = Abidia malagasy voalohany 1823 (ity ilay antsoina koa hoe:Abidian-dRadama I) + litera moderna ilaina @ tontolo ankehitriny: c, q, u, w, x, y. Noho izany, ilaina ny "y" @ teny moderna ankehitriny, oh: yaourt, ytterbium, yen.
4) Ny "dz" koa anisan'ny renifeo anelanelany. Ilay "j" io no naroson'i Radama I tamin'ny 1823 hanondroana ny feo [dz], (misy endrika ity @ Abidia API fa tsy tafita eto), ny feo englisy litera "j" dia tsy tena [dz] fa manakaiky kokoa ny [dzh], noho izany izaho dia mampiditra ny [dz] vaovao, izay efa naroso koa tao @ Akademia malagasy tamin'ny 1905 niaraka tamin'ny "u" izay efa nankatoavin'ny Akademia!
5) Endrika vaovao @ Abidia malagasy vaovao 2012: mariho tsara eto, @ soratra: "o" ankehitriny soloina ho "u vaovao" ary ny feo dia [ u ], mifanaraka @ fitsipika API (mitovy de kurz na teny Congo Bukavu); ny "ô" ankehitriny soloina ho "o", feo [ o ].
Ohatra:
Tuhanaku 100% izani susukevitra abidia vauvau izani, izai mamenu ni banga manahirana. Ni zavatra azu antenaina futsini izau dia ni finiavana ara-politika ari ara-tsosiali. Minu ahu fa hampiuva zava-dehibe amin'ni firenena si ni fifandraisantsika amin'ni tenin-drazana iu fiuvana iu.

Fanitsiana ny valinteny1 etsy ambony (angamba efa voahitsinareo) fa diso soratra teo @ klavie: Litera tokana "i" no hanoratana ny feo fototra [ i ] (diso soratra ilay teo hoe [ o ]).

Nav:

Nav:

Tibao:

Miarahaba antsika rehetra,

Tohanako 100% izany sosokevitra abidy vaovao izany, izay mameno ny banga manahirana. Ny zavatra azo antenaina fotsiny izao dia ny finiavana ara-politika ary ara-tsosialy. Mino aho fa hampiova zava-dehibe amin'ny firenena sy ny fifandraisantsika amin'ny tenin-drazana io fiovana io.

Tsy nanazava ny momban'ny "i/y" na ny "ts" ianao. Hotazonina ihany izany ny "y" amin'ny abidy vaovao ?
Mbola hosoratana "ts" foana izany ny [ts] amin'ny abidy vaovao sa hivadika "c"? Raha tsy hivadika dia maninona ny [dz] no mbola hosoratana "j" fa tsy "dz"? Mila fanazavana kely tompoko. Mba omeo topi-mason'ny teny malagasy soratana amin'ilay abidy izay heverinao fa mety kokoa ho an'ny teny malagasy izahay mba hahazoanay an-tsaina ny tena endriny (ohatra, avereno soratana amin'ilay abidy vaovao ity hafatra ity).

Misaotra anao namaly sahady ary ho an'ny rehetra dia toy izao no mety hamaliako ireo fanontaniana Tibao, valinteny voafintina ihany kanefa mety ahitanareo ny votoatin'ny lahatsoratra hivoaka aoriana kely:
1) Ho an'ny teny malagasy ifotony dia litera tokana no hanoratana ny feo tokana [ o ] dia ny litera "i" irery ihany. Mihintsana, foanana ny litera "y" na any @ faran-teny aza. Oh: vari , tsindrim-peo tsy miova (fa tsy: vary).
2) Ny "ts" dia ireo lazaina hoe renifeo anelanelany: toa mety ihany ny valiny @ gramera ankehitriny katsy nanova aho.
3) Ny Abidia vaovao dia faritana hoe: Abidia malagasy ifotony (abidia ho an'ny teny malagasy ifotony) = Abidia malagasy voalohany 1823 (ity ilay antsoina koa hoe:Abidian-dRadama I) + litera moderna ilaina @ tontolo ankehitriny: c, q, u, w, x, y. Noho izany, ilaina ny "y" @ teny moderna ankehitriny, oh: yaourt, ytterbium, yen.
4) Ny "dz" koa anisan'ny renifeo anelanelany. Ilay "j" io no naroson'i Radama I tamin'ny 1823 hanondroana ny feo [dz], (misy endrika ity @ Abidia API fa tsy tafita eto), ny feo englisy litera "j" dia tsy tena [dz] fa manakaiky kokoa ny [dzh], noho izany izaho dia mampiditra ny [dz] vaovao, izay efa naroso koa tao @ Akademia malagasy tamin'ny 1905 niaraka tamin'ny "u" izay efa nankatoavin'ny Akademia!
5) Endrika vaovao @ Abidia malagasy vaovao 2012: mariho tsara eto, @ soratra: "o" ankehitriny soloina ho "u vaovao" ary ny feo dia [ u ], mifanaraka @ fitsipika API (mitovy de kurz na teny Congo Bukavu); ny "ô" ankehitriny soloina ho "o", feo [ o ].
Ohatra:
Tuhanaku 100% izani susukevitra abidia vauvau izani, izai mamenu ni banga manahirana. Ni zavatra azu antenaina futsini izau dia ni finiavana ara-politika ari ara-tsosiali. Minu ahu fa hampiuva zava-dehibe amin'ni firenena si ni fifandraisantsika amin'ni tenin-drazana iu fiuvana iu.

Fanitsiana ny valinteny1 etsy ambony (angamba efa voahitsinareo) fa diso soratra teo @ klavie: Litera tokana "i" no hanoratana ny feo fototra [ i ] (diso soratra ilay teo hoe [ o ]).

Valinteny ho ani Tibao sy ho an'ny rehetra
Momba ireo toraky ny Folo mihoatra ny toraka=9 dia nolazaiko hoe tsy nikaroka aho : amin’ny fiainana tsotra andavanandro, ho an’ny sarambaben’ny olona dia efa goavana ireo, izany no nilazako hoe tsy nitady aho tahaka ny mponina tsotra eran-tany.
Hatreo @ 10^9 na 10^12 dia misy ihany ny tovona, ohatra 10^3: kilo, 10^6: mega, 10^9: giga, ilay 10^12 tsy tadidiko.
Raha toa ka miasa @ ireo isa lehibe sy goavana ireo ianao ao @ orinasa na laboratoire iasanao dia heveriko fa azo atao ny manonona mivantana @ ilay famaritana matematika ilay isa ary eo dia miteny izay teny manavanana azy ilay olona : raha frantsay dia teny frantsay, raha englisy dia englisy, raha sinoa dia teny sinoa. Eto dia azonao tononina @ teny malagasy koa ilay isa saingy misy malagasy miara-miasa aminao angaha ao @ toerana iasanao ? Raha tsy misy dia izay teny ifanarahanareo ary matetika amin’ny tontolo siantifika sy teknolojika dia ny teny englisy no « mandeha hatraiza hatraiza » ifampiresahana na firenena inona na inona ilay mpiara-miasa aminao.
Ahoana àry ny fanononana ireo isa ireo @ endrika siantifika ?
Amin’ny teny malagasy dia tononina tsirairay ireo isa na eva toy izao (^: toraka na sanga), oh:
10^3: Folo atoraka intelo = Folo atoraka telo = Folo toratelo = Folo sanga telo
10^4: Folo atoraka inefatra = Folo toraka efatra = Folo sanga efatra
10^n: Folo toraka n = Folo sanga n
Tsy maintsy tenenina ilay mpanano (ilay eva ^) fa tsy azo hadinoina, raha tsy izany dia tsy fantatra hoe inona no anaovana ilay Folo. Noho izany izao no azo:
10^6 = (10^3)(10^3) = ArivoxArivo = Arivo atoraka indroa = Arivo toradroa (fa tsy: Arivoroa).
10^9 = (10^3)(10^3)(10^3 = ArivoxArivoxArivo = Arivo toratelo (fa tsy: Arivotelo)
Ny sisa dia mitovy amin’io, nalainao ho venty anelanelany moa ny Arivo, io no lazaina @ aritmetika hoe klasy tahaka ny ohatra rehetra nomeko, ohatra vaovao ho an’ny teny malagasy fa tsy vaovao akory ho an’ny teny hafa, ohatra teny frantsay na englisy na ny ankamaroan’ny fanisana eran-tany izay mampiasa klasy miherina isaky ny Arivo.
Noho izany dia soratana toy ny soratra narosonao:
10^9: efa voadinika etsy aloha
10^12 = (10^3)(10^3)(10^3)(10^3)= Arivo atoraka in-efatra = Arivo toraka efatra = Arivo sanga efatra.
Raha ohatra kosa toraka anelanelan’ireo: ohatra: 10, 11, 14, . . . dia vakiana amin’ny fomba vaovao ilay sanga, oh:
10^11 = Folo toraka (folo iraika): tsy asiana amby, nataoko anaty fonosana ny folo iraika ilazana fa atoraka im-polo iraika ny Folo, . . .
10^13 = Folo toraka folo telo
Ho an’ny toraka miiba (10^-n) dia azo vakiana toy io famaritana matematika io : Folo toraka iba n.
Raha tsy izany fa vakiana toy ny @ aritmetika hoe ampaha dia azo atao koa: 10^-n = 1/(10^n) vakiana hoe: Iray anabo Folo toraka n na koa: Ampaha Folo toraka n.
Izay aloha ny androany valinteny ho anao ary mety ilain’ny hafa koa.
Amin’ny manaraka dia anolotra fampianarana mamaky teny sy manisa tsotra tahaka ny any @ Garabola T1-T2 aho, ny ahy moa ny sehatra iasako dia ny sehatra ho an’ny malagasy maro an’isa tsy nandia fianarana ambony indrindra ankoatry ny T5 izay betsaka tokoa, ny 70%-n’ny Malagasy, izany hoe 16 tapitrisa eo ho eo kanefa tsy mahay miteny malagasy fa manisa @ teny frantsay?

Misaotra nampatsiahy fa efa foana kosa angamba no izy. Ny teneniko fotsiny dia hoe ilay "toraka" dia teny ka mila tsipi-panohizana.
Oh: 10^8: folo tora-balo

Fa ilay 10^11 kosa tsy azoko hoe maninona no tsy folo torak'iraika ambin'ny folo?

sitlo:

Misaotra nampatsiahy fa efa foana kosa angamba no izy. Ny teneniko fotsiny dia hoe ilay "toraka" dia teny ka mila tsipi-panohizana.
Oh: 10^8: folo tora-balo

Fa ilay 10^11 kosa tsy azoko hoe maninona no tsy folo torak'iraika ambin'ny folo?

1) Asiana tsipi-panohizana ve ohatra ny "Folo tora-balo" sa tsia? Raha ny ohatra 10^2: 10 toradroa dia tsy asiana satria efa teny raikitra io toy ny refim-belarana: m^2: metatra toradroa na koa 10^3: Folo toratelo: refina hadiry koa. Fa ho an'ny sisa manaraka ahoana? Ny ahy heveriko hoe tsy fampiasan'ny besinimaro matetika dia tsy natambatro ireo singan-teny fa dia navelako hisaraka toy ny amin'ny famaritana. 10^8: Folo atoraka im-balo= Folo toraka valo (Azo an-tsaina fa isa io, vakiana araky ny famaritana sy ny endrika fanoratana fanao @ matematika).
2) 11: Iraika ambin'ny folo sa Folo iraika? Ny lohatenin'ity adihevitra ity moa dia hoe: "Fandrafetana abidia ho an'ny teny malagasy" izay no tsy ahitana an'io fanontaniana io eto. Nataonao anefa ny fanontaniana ka dia valiana fohy hoe : 11: Folo iraika.
Fitsipika vaovao narosoko efa elaela ihany izay, niadiana hevitra naharitra teto TNR ary nifamaliana sy nifanjevo mihitsy aza ireo olona sy manampahaizana maro. Ny nahatonga aho handroso io fitsipika vaovao io dia ny fandrenesako voalohany ny fiteny tandroy miteny hoe: 350: Telonjato limiampolo (Telonjato dimampolo io), 30 na 35 taona lasa izay ary tonga dia nihevitra aho fa MARINA ny fomba fanisana tandroy ary DISO ny fomba fanisana merina. Taty aoriana dia voaporofo @ fomba siantifika ny fahamarinan'ny voalazako.
Tsy maintsy @ fomba siantifika no hamaliana sy hanohanana ny hevitra fa tsy mety ny fanaporofoana omen'ny sasany hoe io no mahazatra (ilay Iraika ambin'ny folo) ka hanova hitondra fahasahiranana ve?
Tsy marina koa ny fanohanan-kevitra hoe io no fomban-drazana: voaporofo eo @ tantaran'ny teny malagasy fa vao 180 taona eo ho eo no nampiasana io fomba io teto Imerina sy teo @ Fanjakana, taloha tamin'ny andron'Andrianampoinimerina (1800 tany ho any), izany hoe 200 taona lasa sy taloha dia nanisa Folo iraika amby/b] ny Mpanjaka sy ny mponina rehetra teto Madagasikara, na i Andrianampoinimerina aza.
Raha fehezina dia tokony hanova ny fomba fanisany ny teny malagasy ankehitriny ka tsy hiteny hoe:
11: Iraika ambin'ny folo
fa HITENY hoe:
[b]11: Folo iraika (na: Folo iraika amby saingy iry voalohany no tsara, tsotra ary hentitra: Folo iraika).