soanja a! andefaso hafatra hono za :-D ( mananihany za a :) ). Za aloha ry soanja dia tsy fatra-pahaizana azy ity a : mpankafy fotsiny ihany.
literatiora am-bava izy io
Fa izao e : marina io voalazan'i jefra io. De ny hanampiko azy dia izao : "
literartiora am-bava" isan'ny mampiavaka antsika malagasy izy io. Ankoatra azy io dia maro ny literatiora am-bava ( traditions na litteratures orales ) mampiavaka ny malagasy koa: ny ankamantatra, ny kabary, ny vakisôva ( tsimihety ), beko (atandroy), tapatono ( masikoro ), jijy ( sakalavan'i boina), ny angano, hira gasy, sns
Noho izy mampiavaka antsika dia sarotra ny handikàna azy @ teny vahiny, ary tsy misy teny vazaha mahadìka azy mihitsy. Sady "devinette", no "réthorique", no "poêmes" izy io. Na izany aza anefa dia "tsy mitovy" ( na dia "saika mitovy aza :) ) @ ankamantatra, na kabary, na tononkalo izy io.
Ireto no mampiavaka azy :
-ny ankamantatra mantsy dia lalao ara-tsaina ifanaovan'ny ntaolo taloha, ary ny hainteny dia tsy lalao fa resaka natao hampitàna anatra, na hafatra iray.
-ny kabary dia fomba firesaka imason'olona maro, ny hainteny kosa dia afaka atao na dia olona roa aza. Fanampin'izany, ny hainteny dia tsy manana drafitra raikitra toy ny kabary ( fialantsiny, fiarahabana, votoatiny, fisaorana, sns )
- ny tononkalo matetika dia manaraka lalàna : voaïsa tsara ny isan'ny vanin-teny, ny isan'ny andalana, ny isan'ny andininy. Ny hainteny kosa dia malalaka ny fomba fandrafetana azy : mety hifanalavitra be ny isan'ny andalana isaky ny andininy, torak'izany ny vaninteny isak'andalana. Ny tena hanitry ny hainteny dia ny hevitra fonosiny, ny fomba nandrafetana azy ( izay mitaky fahaiza-mandinika ny zava-boahary, sy fahaiza-miteny [figures de styles hoy ny frantsay ]).
Fotoana "n"ampiasàna ny hainteny : Fampiasan'ny ntaolo @ fiainana andavanandro izy io. Sarotra ho an'ny ntaolo mantsy ilay miresaka mivantambantana ka dia izay no antony nampiasàny hainteny. Ohatra fotsiny :
1-rehefa hitory fitiavana ny lehilahy taloha dia tsy fomba mihitsy ny miteny mivantana am-boalohany hoe "tiko ianao". Tsy maintsy asiana sasiny ( préliminaires ) kely aloha :) , ohatra :
fandrotrarana anie aho ka fandrotrarana,
tsy hamingana anao ho lavo,
fa manasa anao mba hidinidinika,
ny hazo tokana hono tsy mba ala,
ary ny fiainana, lakan-tsy voizin-tsy olon-droa
koa lazalazao re ry Rasoamandimandinandrandrain'i foko,
ambarambarao raha ianao no Rasoanandrasakohatriniela,
tongotra mby an-dàkana ny ahy,
ary fitia vokatry ny hanina,
ny tia tokoa hono mantsy resy,
ka dia lavonao izany tenako
2-rehefa hisaotra olona koa ohatra dia izao ( nalaiko tao @ "firaketana" ):
Sitraka leiretsy,
telina leiretsy,
mamy leiretsy,
lehibe ka tsy azo atelina ianareo!
mamy ny tantely fa misy faikany,
mamy ny sira fa mitarehim-bato,
mamy ny fary fa toa hazo,
fa ny soa nataonareo,
no tsy ara-javatra!
Izany no rano androana mahafa-tseroka,
menaka ihosorana mahamandimandina,
lamba itafina mahafa-kenatra!
...
Marihiko fa ny vazaha eropeana koa dia manana fomban-drazana tsy afaka adika @ teny malagasy mihitsy. Ohatra amin'izany ny "Opéra" : io dia dihy mifangaro hira ( musique classique ) nentina nampifalifaly ny mpanjaka tamin'ny andron'ny "moyen âge", toy izany koa ny "mythologie" izay sady angano no finoan'ny grika taloha. Fa ny mba mahatalanjona antsika malagasy ho'ahy dia izao e : isika ( ny ankabeazan'ny olona no tiko tenenina eto ) tsy mba mahatsapa ny lanjan'ireny vakoka ireny. Jereo ange fa ny vazaha dia mitahiry tsara, ary mamelona hatrany an'ireny pièces de théatre-n'i Molières ( izay efa an-jato taonany lasa izay no noforonina ) ireny e, jereo koa fa hatr@'izao fotoana izao dia misy hatrany ireo fikambanana mitandro ny "musique classique" na dia efa amanjato taonany aza no tena nampalaza azy io. Ny antsika kosa dia ariana ireo izay heverina fa ho lany andro ( na dia ny hainteny izay vao nalaza tsy ampy taon-jato iray akory aza : mbola nalaza tsara izy io t@ voalohandohan'ny 1900 ), ary dia jamban'izao karazan-kira rehetra vao mipoitra rehetra izao. Izaho aloha tsy manenjika ireo hira ankehitriny a, fa mba manentana kosa mba tsy hanariana ireo taloha. Rehefa dinihana mantsy izy ireny dia ahatarafana mihitsy ny hakingan-tsain'ny ntaolo malagasy, ny fahendreny, ary zavatra maro, izany hoe "ahafahana manao jery todika" ho amin'ny lasa.
farany : http://tokinao.blaogy.com/category/78/377
