Hita tao amin'i Ledaily tamin'ny 16 Okt. lasa teo :

http://ledaily.mg/andy-15-ans-temoigne-suis-jhabite-madagascar-sais-pas-parler-malgache/

Tena mampalahelo ny toa izany.
Dia inona marina no tranga tao an-dohan'ny RR no tsy nampianarina teny gasy ilay zaza.

Tibao:

Hita tao amin'i Ledaily tamin'ny 16 Okt. lasa teo :

http://ledaily.mg/andy-15-ans-temoigne-suis-jhabite-madagascar-sais-pas-parler-malgache/

Tena mampalahelo ny toa izany.
Dia inona marina no tranga tao an-dohan'ny RR no tsy nampianarina teny gasy ilay zaza.

Raha toa moa tsy nampianarin'ireo ray amandreniny teny malagasy ilay zazalahy dia safidin'ny ray amandreniny manokana izany; raha toa tsy narisika ny hianatra teny malagasy koa ilay zaza dia miankina @ toetr'ilay zaza koa izany, tsy misy anomezan-tsiny azy.
Raha toa ankehitriny milaza ho marisika @ izay izy hianatra teny malagasy dia tsy maintsy miezaka aloha ny ray amandreniny sy ny manodidina azy (ao an-tsekoly) milaza aminy ny tena marina momba ny tanjaky ny teny malagasy oharina @ tanjaky ny teny alemana na teny frantsay: resy ny teny malagasy ary hitondra ny fanadihadiako sy ny vahaolana eto aho ho anareo rehetra, efa nasehoko teto @ forum ihany fa averiko eto, mamerina indroa manana ny antitra, hoy ny fitenenana.
Manana olana anaty ny teny malagasy, eo @ rafitry ny teny:i) Eo @ abidia ary ii) Eo @ fomba fanisana.
Tsy maintsy vahana ireo olana ireo.
VOALOHANY: tsy maintsy amboarina ny Abidia malagasy satria misy litera fototra banga ilaina @ teny malagasy ifotony (ny litera "u") ary koa litera hafa banga ilaina @ serasera moderna (ireto liter. ireto: c, q, w, x, y). Oh: tsy afaka hampianatra math na fizika ianao raha tsy manana litera "x" sy "y" ary "w" ny teninao. Resy ny teny malagasy, ilay tovolahy anefa alemana ny rainy, fantany tsara ny teny alemana sy ny sivilizasiona koa angamba dia mety tsy marisika izy hianatra ity teny malagasy manana kilema ity.
Vahaolana arosoka:jereo ny lahatsoratra nivoaka tao @ Bulletin Académie Malagache: FANDRAFETANA ABIDIA HO AN'NY TENY MALAGASY, Bull Acad Malg Tome XCIII/1 Janvier-Juin 2013, Akademia Malagasy , Antananarivo.
REVOLISIONA mihitsy no ingaiko satria hanova ny fahazaran-dratsin'ny malagasy efa ho 200 taona latsaka kely, nanomboka t@ 1828, hanova ny finoana fa ny teny malagasy nanoratana ny Baiboly protestanta voalohany 1828 sy notohizana mandrak'ankehitriny 2014 no lazaina hoe filamatra ary tsy azo ovaina . Lazaina aminareo fa fahadisoana nataon'ireo misionery englisy no nahatonga izao teny malagasy manana kilema izao. Esory ireo fahadisoana ireo, fahadisoana nitsipaka ny "Fitsipiky ny gramera sy fonetika", nitsipaka ny Didy nataon'ny Mpanjaka Radama I t@ 26 Marsa 1823 izay tena marim-pototra, nanaja ny fitsipika fonetika.
Nivadika t@ teny nomeny ireo misionery englisy, noho izany averina ny Abidia malagasy voalohany 1823 FA TSY ILAINA IREO FANOVANA NATAON'IREO MISIONERY ENGLISY IREO.
Averina ny litera "u", oh: "mufu" (vakio hoe: moufou), averina ny litera "o", oh: "moto" (ilay fiarakodia manana kodiarana 2, esory tanteraka ity "o" mivilana vakiana ho feo [u] ity).
Mila fahasahiana isika izao mba ahafahana manana teny malagasy matanjaka, tsy manana kilema eo @ abidia ary @ izay dia azo lazaina @ ilay zazalahy fa efa namboarina ny teny malagasy ka mba nihatsara ary azo ianarana sy ampiasaina.
Fa fantaro aloha fa vao tolokevitra ny ahy, efa natsipy tao @ Akademia Malagasy ary mbola vao ampitaina any @ Fanjakana. TSY MAMANONOFY ANEFA AHO FA MIHEVITRA AHO FA MARINA NY LALANA AROSOKO ARY IEZAHAKO, NA TSY AZOKO AO ANATIN'NY 1 MINITRA AZA DIA HEVERIKO FA IO IRERY IHANY NO LALANA KA TANJONA ARANTIRANTIKO IO ARY IANTSOANA ANAREO REHETRA HIARA-MIENTANA @ IZANY TANJONA IZANY.

FAHAROA: ny y dingana faharoa dia mikasika ny fomba fanisana, efa fantatrareo: Tsy maintsy amboarina koa io fa tonga dia fantatrareo ary fantatr'ilay zazalahy fa tsy mahomby ny fomba fanisana malagasy, aleony mampiasa ny fomba fanisana frantsay (izay manaraka ny lalàna matematika 95%) izay mahomby.
Vahaolana: avadika hanaraka ny lalàna matematika ny fanisana am-bava @ teny malagasy, oh: 11: FOLO IRAIKA (fa tsy Iraika ambin'ny folo); 12: FOLO ROA (fa tsy Roa ambin'ny folo); 453: EFAJATO DIMAMPOLO TELO.
Rehefa vita ireo fanitsiana-fanarenana goavana ireo (abidia sy fomba fanisana) dia afaka hilaza isika fa tena matanjaka ny teny malagasy ary azo ampiasaina tsara na @ sehatra inona na inona.
REVOLISIONA, hoy aho: tsy vita mora ny manala ny kilema efa raiki-tapisaka ao @ teny malagasy, novoizin'ny soratra diso t@ nanoratana ny Baiboly sy Soratra Masina nataon'ireo misionery englisy ireo. Hadinoy tanteraka ireo fa ny lalana marina, manaraka fitsipika (gramera/fonetika ho an'ny Abidia malagasy vaovao sy matematika ho an'ny Fomba fanisana vaovao) no tokony hobanjinina ary ampiharina sy ampiasaina.
MANANA FAHASAHIANA HENTITRA ARY MITOJO FA IO NO MITONDRA TOMBONTSOA HO AN'NY TENY MALAGASY SY HO AN'NY FIRENENA MALAGASY.
Solonavalona

izay no mahateny gasy ny teny gasy e... ka maninona moa no ovaina !! indrindra ny fanisana.. sa oe.. asina modernisation koa ? tsy manana personnalite zany ny malagasy fa izay atany ny vaza dia mab ataotsika e...

avadio teny frantsay sy teny anglisy daolo rangaha a... inona ny olana amzay mifankahazo tsara aminy any ivelany!

Annie11:


izay no mahateny gasy ny teny gasy e... ka maninona moa no ovaina !! indrindra ny fanisana.. sa oe.. asina modernisation koa ? tsy manana personnalite zany ny malagasy fa izay atany ny vaza dia mab ataotsika e...

avadio teny frantsay sy teny anglisy daolo rangaha a... inona ny olana amzay mifankahazo tsara aminy any ivelany!

Angaha tianao ny hanana kilema? Angaha ny kilema ratsy dia lazainao fa tsara hotazonina? Manavaka tokoa ny endrika ratsy ananan'ny olona iray saingy rehefa ratsy dia toroina hevitra io olona io hanao fanovàna endrika "chirurgie esthétique".
Tsara aloha ianao hanaraka ireo fifanakalozan-kevitra teto @ forum serasera, raha tsy diso aho @ ireto lohateny ireto: Fanabeazana sy Kolotsaina, jereo daholo ireo adihevitra tao.
Raha eto Madagasikara ianao dia jereo ireo tahirin-kevitra mikasika ireo, averiko eto:
1) Fandrafetana abidia ho an'ny teny malagasy in Bull Acad Malg Tome XCIII/1 Janvier-Juin 2013, Akademia Malagasy, Tsimbazaza, Antananarivo
2) Ny fomba fanisana malagasy vaovao, Mémoires de léAcadémie Malgache, Fasc LIV, 2007, Akademia Malagasy, Antananarivo
Tsy manaja ny lalànan'ny gramera ny abidia malagasy ankehitriny, tsy manaja ny lalànan'ny matematika ny fomba fanisana malagasy ankehitriny, izany no hanatsaràna azy ho tena moderna. Ianao izany te hiverina any @ 200 taona lasa? Tsy mety izany fikasanao izany. Raha te hanana "personnalité" dia izay mba "endrika personnalité" tsara kosa no indraindraina fa tsy ny kilema.
Tsy ilaina ny mindrana ny teny frantsay na ny teny englisy fa manana ny teny malagasy isika SAINGY HATSARAINA ARAK'IREO TOROLALANA NOMEKO IREO.
Izaho manao fanamby aminareo rehetra eto @ forum fa raha mahita tsara noho ireo ianareo dia asehoy. Raha tsy manana dia milaza AMINAREO REHETRA AHO FA MARIM-POTOTRA EO AMIN'NY LAFINY SIANTIFIKA 100% ny fomba fanisana vaovao io. Mandresy ny fomba fanisana frantsay io izay mbola manana kilema vitsivitsy (fa angaha tsy fantatrareo fa diso ny teny frantsay: 80: Quatre vingts? diso ny teny frantsay 11: Onze?) , mandresy ny fomba fanisana englisy koa (Angaha tsy fantatrareo fa diso ny teny englisy 11: Eleven, 12: Twelve?)
Raha ny abidia indray, ianao izany tsy te handeha "taxi" (mampiasa ny litera "x"), tsy te hampiasa elektrisite mampiasa jiro manana tanjaka minimum 20 watt (mampiasa ny litera "w") fa hijanona any @ 200 taona lasa mampiasa jabora sy bozaka ampirehetina? Ovay ny toe-tsainao ka mba manàna finiavana hiditra @ tontolo moderna.
Raha te hifandray @ any ivelany dia ianaro tokoa ny teny vahiny tandrify, tsy misy mahadiso an'izany ary efa mba ampianarina teny frantsay na teny englisy na teny vahiny hafa ny ankizy mpianatra malagasy.
Fa raha hifandray @ samy malagasy ianao dia tsy maintsy @ teny malagasy ary TENY MALAGASY TENA RAITRA IO ATOLOTRO IO.
Raha te hiresaka amiko ianao, fantatro fa malagasy nefa itenenanao teny frantsay aho dia odiako tsy hay io teny frantsay io.

fa iza no miteny aminao fa TAXI teny gasy oatra? na electricite??...

raha nianatra math aminy teny gasy ianao dia fantatrao fa misy dikany aminy teny gasy daholo ireny rehetra ireny..

Ny ahy indray ny fijeriko dia izao :

- bloquant ve hatreto ny tsy fampiasàna ny u sy ny q sy ny sisa ? Ataoko ity efa natao tokoa hoe "fiara-karetsaka" ny taxi ka atao inona intsony x ? Ataoko ity afaka namorona teny vaovao be dia be nifanaraka t@ abidia misy isika , nefa toa tsy olana

- izany ve no mahamaika antsika malagasy izao ? Boky misoratra @ teny malagasy aza isaina @ ratsa-tananan r'ireto a

betsaka ny teny fampiasa ankehitriny no efa misy dikany aminy teny gasy ange e... ny gasy ihany io te itovy aminy europeen io!!

araky ny teninao oe hanao chirurgie esthetique, ka te anao oatrany Michael Jackson, te itovy mafy aminy hafa ka tsy hay intsony na mainty na fotsy??

asa aloha fa za dia fiere ny teny malagasy amin'izao e.. ireo arabo ve oatra dia hanao hoe , manomboka izao ovaina ny fomba fanoratsika fa tsy mitovy aminy hafa, ka raha taloha akavanana no miakavia, dia ovaina miakavia ho miakavanana oatrany rehetra !!!

[quote=Annie11]

fa iza no miteny aminao fa TAXI teny gasy oatra? na electricite??...

raha nianatra math aminy teny gasy ianao dia fantatrao fa misy dikany aminy teny gasy daholo ireny rehetra ireny..


[/quote
Mety tsy azonao tsara ny tiako holazaina ka indroa miantaona ny hamaliako azy, ho anao sy ho an'ireo mpiserasera hafa.
1) Ny valinteninao farany etsy ambony aloha: ny ohatra @ "taxi" nomeko dia ilazana fa tsy manana litera "x" ny teny malagasy ankehitriny (ny teny malagasy lazaiko hoe ofisialy hita ao @ rakibolana lazaina fa ofisialy dia ny Rakibolana Rakipahalalàna navoakan'ny Akademia Malagasy t@ 2009). Ny teny hoe "taxi" anefa dia efa tafiditra @ teny malagasy andavanandro, noho izany tokony ampidirina anaty rakibolana. Satria tsy misy litera "x" @ ny rakibolana malagasy rehetra dia tokony hampidirina anaty rakibolana io litera io. Tsy ny maha teny malagasy na tsia ny "taxi" no iadiana hevitra fa ny hoe ahoana ny ampidirana an'io anaty rakibolana, dia io ambony io no vahaolana.
Mitovy @ io ny fanazavana ny ohatra "elektrisite".
Fanampi-panazavana: raha teny vahiny ny taxi, satria efa raisina hampiasaina @ fiainana andavanandro dia manjary teny fampiasan'ny teny malagasy io ary dia raikitra ho teny malagasy (azo lazaina fotsiny hoe teny vahiny nindramina, any anaty rakibolana no ahitanao izany fanazavana izany).
2) Tsy azoko ny tianao holazaina @ ilay hoe "raha mianatra math . . .": diniho tsara fa ny fanadihadiana ataoko dia mikasika ny "abidia" sy ny litera ao anatiny ary ny "Abidia malagasy ankehitriny" no kianiko ary anolorako vahaolana.
Misy dikany @ teny malagasy daholo izay rehetra ampianarina any an-tsekoly, mazava ho azy! Fa rehefa hampianatra math, ohatra dia mampiasa litera, ohatra: "x" sy "y" ary "z". Jereo ny rakibolanao, ohatra ny rakibolana voalazako ery ambony na ny Rakibolana malagasy Rajemisa Raolison; jereo raha misy litera "x" na "y" ao na tsia (Ny ataonao dia jereo raha misy teny iditra = entrée manomboka @ litera "x" na "y"). Apetrako ho valianao io fanontaniana io dia valio eto @ manaraka dia mba lazao koa ny ataonao vokatry ny hitanao tao anaty rakibolana.

ombelline:

Ny ahy indray ny fijeriko dia izao :

- bloquant ve hatreto ny tsy fampiasàna ny u sy ny q sy ny sisa ? Ataoko ity efa natao tokoa hoe "fiara-karetsaka" ny taxi ka atao inona intsony x ? Ataoko ity afaka namorona teny vaovao be dia be nifanaraka t@ abidia misy isika , nefa toa tsy olana

- izany ve no mahamaika antsika malagasy izao ? Boky misoratra @ teny malagasy aza isaina @ ratsa-tananan r'ireto a

Bloquant ve ny tsy fampiasana ny "u" sy "q" sns? Tena sakana mihitsy: ahoana àry ny hanoratanao ny hoe: "Hividy famantaranandro quartz aho"? Hosoratanao ahoana io teny vahiny "quartz" efa fampiasa betsaka eto Madagasikara ary efa fantatra na any ambanivohitra lavitra aza. Ny tolokevitro ary efa fampiasan'ny teny rehetra dia ny findramana ilay teny vahiny na asiana fanovàna kely na tsy asiam-panovana mihitsy: eto dia tsy asiam-panovàna = quartz. Raha manoratra an'io @ endrika hafa dia vao mitady indray hoe inona moa io soratra io, ny mikaroka teny malagasy handikana ny quartz hoe, ohatra: vato fotsy? dia tsy mahomby, manasaro-javatra. Ity dia teny siantifika ary matetika ny tenim-pirenena maro dia tsy manova an'io fa tonga dia mandray an'io toy izao. Noho izany tena sakana ny tsy fisian'ny litera "q" = ampidirina iolitera io ao amin'ny teny malagasy vaovao.
Mitovy ny fanazavana ho an'ny litera "u" fa ny tena lehibe ho an'ny litera "u" dia resaka gramera: izay no ilazako averimberiko eto hoe jereo sy hivereno ny tantaran'ny teny malagasy. Noamafisiko fa tokony hijery ny ABIDIA MALAGASY VOALOHANY 1823 ianareo rehetra: ny ahitanareo dia : i) Raha eto Antananarivo ianao dia jereo ao @ Tranom-boky FJKM Faravohitra na ny Arsivam-pirenena ao Tsaralalàna; ii) Raha any London ianao dia jereo ao @ SOAS (School of Orinetal and African Studies), University of London; iii) Raha tsy izany moa dia afaka manandrana ny intenet ianao fa mety holavalava ihany.
Momba ny "taxi" indray: finiavana ny hoe fiarakaretsaka fa naheno an'izany ve ianao eny andalana? Ianao ve efa niantso hoe: "Eh fiara karetsaka". Mino aho raha ahita aza ianao dia ho saotsarotra ihany, ho gaga aloha ilay taxi hoe inona marina no tadiavinao, ny hitako hatraiza hatraiza dia tsy misy olona miantso toy izany faonga dia hoe: "Eh! taxi!". Tselatra, tonga dia mijanona ilay taxi ho anao. Koa tsy izany ve no mahomby?
Hamorona tenivao be dia be? Ahoana ny hamoronana raha toa ratsy ny fitaovana? Ratsy ny abidia (ny Abidia malagasy), misy litera maro banga, misy tsy azo soratana mihitsy raha tsy mampiditra ilay litera ary izany no mitranga @ sehatra siantifika sy teknika: dia tsy ampiasa ny fandrosoana entin'ny siansa izany fa hijanona ivelany? Ho anay siantista sy injeniera aryteknisinna dia tsy azo ekena mihitsy izany.
Ilay "u" iverenako: efa nisy t@ 1823 nefa nesorin'ireo misionery englisy? Tsy izany ve no tena fahadisoana lehibe? Litera efa nisy no esorina indray? Ny eo aza tsy ampy fa ny manampy no atao, ny azy nesorina . . ., Jereo tsara ny tantara, fara faharatsiny jereo ireo tahirin-kavitra
nomeko teto @ forum dia ho fantatrareo @ izay ny tena tanjoko.
Inona no mahamaika @ izao? Raha tsy kinga sy sahy isika dia ho voakosokin'ny teny frantsay ny teny malagasy: tsy hitanareo fa tena manitsaka ny teny frantsay, tena manafika henjana ary ireo manampahaizana no tafihiny, ireo tena mpomba ny "francophonie", ireo sokajin'olona manan-katao mandefa ny zanany any @ sekoly miteny frantsay na lycée français. Rehefa ratsy ny fitaovana, hoy aho, raha ratsy ny abidia dia tsy hivelatra ny teny malagasy ary tsy hivelatra ny Malagasy.
Fohy ny toerana hanazavana an'izany eto @ kianja forum Serasera fa heveriko fa hitanareo rehetra ny fototry ny fanamby: tsy maintsy toherina @ fomba siantifika ny tsindry ataon'ny teny frantsay, politikan'ny fanjakana frantsay mihitsy io nefa tsy maintsy mihoitra isika. Izany no ataoko eto: ady ideolojika, ady psykolojika no atao, ATAOVY MAFY NY MORAL FA HENJANA ITY RAHARAHA ITY, TSY VITAN'NY MORAMORA INTSONY.

Annie11:


betsaka ny teny fampiasa ankehitriny no efa misy dikany aminy teny gasy ange e... ny gasy ihany io te itovy aminy europeen io!!

araky ny teninao oe hanao chirurgie esthetique, ka te anao oatrany Michael Jackson, te itovy mafy aminy hafa ka tsy hay intsony na mainty na fotsy??

asa aloha fa za dia fiere ny teny malagasy amin'izao e.. ireo arabo ve oatra dia hanao hoe , manomboka izao ovaina ny fomba fanoratsika fa tsy mitovy aminy hafa, ka raha taloha akavanana no miakavia, dia ovaina miakavia ho miakavanana oatrany rehetra !!!

Tsy aritra moa fa valiana daholo ny ahiahinareo rehetra. Ohatra moa ny lazaiko hoe "chirurgie esthétique": tena fandidiana mihitsy ny atao @ ny teny malagasy: averina ilay litera "u" efa nisy taloha nt@ 1823 nefa nesorina t@ 1828: koa tsy izany ve ny fandidiana-fanatsaràna eto? Izaho tsy mila an'ity Abidia antsoiko hoe "Abidian'ny misionery englisy 1828", abidia kilemaina, tsy ampy litera. Ny ahy dia ny abidia manara-penitra t@ 1823, ny ABIDIA MALAGASY VOALOHANY 1823.Sady zokiny no manara-penitra, tsy izany ve no tena idealy?
Miresaka ny teny arabo indray ianao:manoratra Havanana-Havia? Tsy olana izany: tsy ny todika no olana @ soratra na Havanana-Havia (arabo) na Havia-Havanana (latinna). Ny fomba fanisana angamba no tianao tenenina? Ity àry fanontaniana anao ary valio eto ho hitan'ny besinimaro: todika inona no anoratan'ny teny arabo ny isa rehetra?

tsy fantatro aloha hoe aona ny fanoratra chiffre arabo, fa ny fantatro dia hoe miankavanana ry zareo no miankaia reehfa amnoratra, itao eny aminy fonona zavatra hamidy izany.
ohatra iny fa ao koa ange ny kelimaso isankarazany e
ka raha tamin/ny 1823 hoy ianao no nanpiasaina ny 'u', tsy nampaisaina zany ilay izy talohan'izay

midika izany fa 5 taona ihnay no nampaisana azy io??? ny misionera izay nanala azy nefa dia misionera mapampaisa azy io raha teny anglisy ma rantsay no lazainmandeha aminy logique , ary tena fiere mihintsy za hoe tsy mitovy aminy hafa
fa raha ampitovina.. amiko dia tsy itako izay mahasamihafa azy aminy eropeana!! dia hita tokoa fa mbola ao ilay fanjanahina raha izany !!

ka dia asio u sy q w e... angaha moa io hampanankarena ny gasy mahantra sa anondrotra ny farimpiainany e!

underline text

Annie11:

tsy fantatro aloha hoe aona ny fanoratra chiffre arabo, fa ny fantatro dia hoe miankavanana ry zareo no miankaia reehfa amnoratra, itao eny aminy fonona zavatra hamidy izany.
ohatra iny fa ao koa ange ny kelimaso isankarazany e
ka raha tamin/ny 1823 hoy ianao no nanpiasaina ny 'u', tsy nampaisaina zany ilay izy talohan'izay

midika izany fa 5 taona ihnay no nampaisana azy io??? ny misionera izay nanala azy nefa dia misionera mapampaisa azy io raha teny anglisy ma rantsay no lazainmandeha aminy logique , ary tena fiere mihintsy za hoe tsy mitovy aminy hafa
fa raha ampitovina.. amiko dia tsy itako izay mahasamihafa azy aminy eropeana!! dia hita tokoa fa mbola ao ilay fanjanahina raha izany !!

ka dia asio u sy q w e... angaha moa io hampanankarena ny gasy mahantra sa anondrotra ny farimpiainany e!

Misaotra anao namaly ny fanontaniana ary nametraka fanontaniana hafa koa.
Ireto àry ny valiny sasany.
MOMBA NY FANISANA ARABO SY TAREHIMARIKA ARABO
Efa ela ihany no nanaovako fikarohana momba ny fomba fanisana @ ankapobeny (ao anatiny ny fanisana malagasy) ka izao ny fintina ho n'ny fanisana arabo.
Ny soratra arabo anaty fehezanteny arabo dia mampiasa tarehintsoratra arabo (Jero ohatra @ ireny dokambarotra @ teny arabo ireny) ary manomboka any Ankavanana mandeha miankavia, antsoiko hoe: todika HAVANANA-HAVIA.
Ny fanisana arabo dia mampiasa tarehimarika arabo misy karazany 2: tarehimarika arabo tatsinanana (Arabia Saoudita, Yemen, Quatar, sns) : tsy tafiditro eto fa jereo ny N° efitra any @ hotely @ ireo firenena ireo na jereo koa ny dokambarotra @ entana amidy . . .
Ny tarehimarika arabo faharoa dia ilay ampiasain'ny firenena arabo tandrefana: Tunizia, Alzeria, Marok ary antsoina hoe tarehimarika arabo tandrefana. Ity no ampiasaina mahazatra eran'izao tontolo izao ary antsoina hoe TAREHIMARIKA ARABO: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0. Ampiasain'izao tontolo izao na ny shinoa, japoney, sns aza.
Ny tsara ho fantatrareo ary tena mahagaga ny malagasy dia todika HAVIA-HAVANANA ny fanoratan'ny Arabo rehetra ny isa ao amin'ny teniny (nefa ny teniny todika Havanana-Havia).
Ohatra: 2014. Toy io no hanoratan'ny Arabo ny isa: VAKIANA MANOMBOKA ATY ANKAVIA ary tohizana MIANKAVANANA.
Eran'izao tontolo izao izany dia todika HAVIA-HAVANANA daholo ny fitsipika ampiharina @ isa sy fanisana (Voaporofon'ny matematika), na eo @ soratra na eo @ fanononana am-bava.
Jereo ny an'ny malagasy ankehitriny:
Soratra: 2014: todika HAVIA-HAVANANA. Marina, ekena.
Fanononana: Efatra ambin'ny folo sy roa arivo: todika HAVANANA-HAVIA. Diso, tsy ekena.
Io no antony ilazana aminareo eto @ forum sy ho anareo rehetra ary ampirisihina anareo fa OVAY NY FANONONANA AM-BAVA NY FANISANA MALAGASY toy izao:
2014: ROA ARIVO FOLO EFATRA.
Mahomby io fanisana vaovao io. Porofo efa fantatrareo fa averiko eto indray: andramo ny mampiditra N° tel @ fanisana malagasy ankehitriny: tafiditra ve ny antsonao? Ary andramo @ ilay fanisana vaovao? Dia mba lazao eto ny valiny satria ny toy izany indrindra no ilaina @ itony forum itony, fifanakalozam-baovao, fifanakalozana traikefa, fikarohana valina olana . .
MOMBA NY ABIDIA MALAGASY
Lojika, hoy ianao no nifidianan'ireo misionery englisy ireo ny litera ao @ abidia malagasy?
Tsara koa ny ahafantaranareo ny tantara, fintinina eto.
Raha nofidiana ny Abidia malagasy voalohany t@ 1823 dia lalàna 2 no nampiasaina:
LALANA VOALOHANY: Lalanan'ny gramera, nalaina avy @ gramera englisy fampiasa any @ University englisy (ary "universel") averiko eto: EVERY SIMPLE SOUND WOULD HAVE ITS DISTINCT CHARACTER, AND THAT CHARACTER BE THE REPRESENTATIVE OF NO OTHER SOUND.
LALANA FAHAROA: ny Didin'ny Mpanjaka Radama I t@ 26 Marsa 1823 milaza hoe: I HAVE CHANGED MY MIND SINCE YESTERDAY. I NOW APPOINT THE FRENCH VOWELS AND ENGLISH CONSONNANTS TO WRITE MY LANGUAGE.
Ireo lalàna 2 ireo no namaritra ny "Abidia malagasy voalohany 1823": tena manara-dalàna ity abidia ity, manaraka ireo lalàna 2 ireo ary io no nahazoana ireto zanatsoratra 5 ireto:
a, e, i, o, u (ou) manana ny feo toy ny @ teny frantsay, izany hoe tena feotokana, manaja ny fonetika (Franch vowels).
MARIHO TSARA: manana ny litera "u" ny Abidia malagasy 1823 ary tononia hoe [ou]: feo frantsay, oh: fr mou, sou.
MARIHO TSARA KOA ny litera "o" tena manana ny feo [o], toy ny teny frantsay koa sy ny ankamaroan'ny tenim-pirenena maro.
Inona ny olana ankehitriny? Nesorin'ireo misionery englisy ny litera "u" t@ 1828: FAHADISOANA EO @ GRAMERA IZANY: TSY AZO VONOINA NY LITERA FOTOTRA. Fahadisoana lehibe no nataon'ireo misionery englisy ireo, TSY AZO EKENA, fahadisoana nanimba ny teny malagasy ankehitriny. Fahadisoana nitarika fahadisoana hafa: ny litera "o" indray no tononina ho [u] tahaka izao teny malagasy ankehitriny izao, izay tena diso ary nahitsin'ny Akademia Malagasy t@ 1911: nilaza ny Akademia Malagasy fa ny litera vaovao "u" no hanononana ny feo [u], hasolo ny litera "o" nataon'ireo misionery englisy, hasolo ny litera "ou" t@ 1823 (sady fanatsaràna ity).
Izany no hanolorako ny litera vaovao "u" sy "o" tena manara-penitra, ohatra:
mufu (Vakio hoe:[mufu] na hoe .moufou
moto (Vakio hoe [moto]

Hampanan-karena ny Malagasy ve izany? Fa ahoana? Izao (vaovao) litera zanatsoratra 5 no misy : a, e, i, o, u; ankehitriny (izao teny malagasy hanoratako izao): litera 4: a, e, i, o (tsy misy u). Koa iza no manan-karena : ny 5 sa ny 4?
Anao ny safidy, nefa mitarika anao sy ny Malagasy rehetra aho hifidy ny manankarena: 5. Hampisondrotra ny fari-piainan'ny Malagasy izany. Fanamby ny ahy ary mihevitra aho fa MARINA NY AHY.

Misy hevitra tiako apetraka mikasika ity «chirurgie esthetique» ny teny malagasy ity.

Na dia «vitsy» aza ny asa soratra avy amin’ny andro fahiny (toa ny Tantaran’ny Andriana, ireo taratasin-dalàna ary fifanekena tamin’ny Anglisy tamin’ny Fahampanjaka), nahoana isika no voatery manova tanteraka ny abidy malagasy ofisialy? Io no efa voadidin’i Radama I ho an’ny teny malagasy ka inona no mbola tsy mety amin’io?

Samy manana ny kilemany avy ireo abidy amin’ny teny be mpiteny. Raha mikasika ny teny anglisy ohatra: miovaova ny fanononana ny litera a e i o u y arakaraka ny toerany ao amin’ny teny. Betsaka ireo efa nandrafitra abidy hanalana io fiovaovana io (jereo Deseret Alphabet: http://www.omniglot.com/writing/deseret.htm na ny abidy ara-drafipeon’i B. Franklin : https://en.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Franklin%27s_phonetic_alphabet). Na dia natolotra aza ireo hevitra ireo dia mbola tsy niova ny fomba fanoratana ny teny anglisy mandrak’ankehitriny ary io fanoratana io no ianarana ary fantatry ny rehetra amin’izao fotoana izao eto amin’izao tontolo izao.

Efa ho 190 taona mahery izay isika no niaina tamin’ny teny malagasy soratana araka ny nataontsika izao. Ka maninona no hovaina tampo-tampoka eny? Tsy manaraka ny hafa ny fomba fanoratantsika, ka tsy hampiavaka antsika amin’ny hafa ihany ve izany?

Na dia mampiasa abidy latina isika dia nahoana no tsy maintsy hitazona ireo litera rehetra ao amin’ny abidy latina? Raha soratrako «koartsa» ilay hoe «quartz» ary «taksý» ilay hoe «taxi» dia aiza ny olana? Efa izay no mahazatra antsika mahay manoratra, ary misy antony ihany mahatoa ao amin’ny rakibolana ireo teny voagasy ireo. Rehefa ilaina ny [o] dia eo foana ny «ô». Aleo tazonina ny literantsika.


Raha mikasika ny fomba fanisana indray dia azo ekena ilay izy, satria efa tsy manoratra amin’ny sorabe (abidy arabo) intsony isika. Fa kamo ny rehetra vitan’ilay fahazarana dia lasa nanisa tamin’ny teny frantsay daholo !

Tibao:

Misy hevitra tiako apetraka mikasika ity «chirurgie esthetique» ny teny malagasy ity.

Na dia «vitsy» aza ny asa soratra avy amin’ny andro fahiny (toa ny Tantaran’ny Andriana, ireo taratasin-dalàna ary fifanekena tamin’ny Anglisy tamin’ny Fahampanjaka), nahoana isika no voatery manova tanteraka ny abidy malagasy ofisialy? Io no efa voadidin’i Radama I ho an’ny teny malagasy ka inona no mbola tsy mety amin’io?

Samy manana ny kilemany avy ireo abidy amin’ny teny be mpiteny. Raha mikasika ny teny anglisy ohatra: miovaova ny fanononana ny litera a e i o u y arakaraka ny toerany ao amin’ny teny. Betsaka ireo efa nandrafitra abidy hanalana io fiovaovana io (jereo Deseret Alphabet: http://www.omniglot.com/writing/deseret.htm na ny abidy ara-drafipeon’i B. Franklin : https://en.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Franklin%27s_phonetic_alphabet). Na dia natolotra aza ireo hevitra ireo dia mbola tsy niova ny fomba fanoratana ny teny anglisy mandrak’ankehitriny ary io fanoratana io no ianarana ary fantatry ny rehetra amin’izao fotoana izao eto amin’izao tontolo izao.

Efa ho 190 taona mahery izay isika no niaina tamin’ny teny malagasy soratana araka ny nataontsika izao. Ka maninona no hovaina tampo-tampoka eny? Tsy manaraka ny hafa ny fomba fanoratantsika, ka tsy hampiavaka antsika amin’ny hafa ihany ve izany?

Na dia mampiasa abidy latina isika dia nahoana no tsy maintsy hitazona ireo litera rehetra ao amin’ny abidy latina? Raha soratrako «koartsa» ilay hoe «quartz» ary «taksý» ilay hoe «taxi» dia aiza ny olana? Efa izay no mahazatra antsika mahay manoratra, ary misy antony ihany mahatoa ao amin’ny rakibolana ireo teny voagasy ireo. Rehefa ilaina ny [o] dia eo foana ny «ô». Aleo tazonina ny literantsika.


Raha mikasika ny fomba fanisana indray dia azo ekena ilay izy, satria efa tsy manoratra amin’ny sorabe (abidy arabo) intsony isika. Fa kamo ny rehetra vitan’ilay fahazarana dia lasa nanisa tamin’ny teny frantsay daholo !

Valinteny nofintinina:

Tsy ny ABIDIA MALAGASY VOALOHANY 1823 (antsoina koa hoe: ABIDIAN-DRADAMA) no ampiasaintsika izao fa abidia hafa, ny ABIDIAN'NY MISIONERY ENGLISY 1828. Ireto ny famaritana sy fanavahana ireo abidia 2 ireo.

ABIDIA MALAGASY VOALOHANY 1823: manana zanatsoratra 5: a, e, i, o, u (Mariho tsara: manana litera "u").

ABIDIAN'NY MISIONERY ENGLISY 1828: tsy manana afatsy zanatsoratra 4: a, e, i/y, o.(Tsy manana litera"u"). Tsy ity akory no abidia nodidian'ny Mpanjaka Radama I fa ilay t@ 1823. Tsy abidia ofisialy ity fa abidia nampidirina ampitaka nataon'ireo misionery englisy, tsy nifanarahana t@ 1823.
TSY MANARA-PENITRA NY ABIDIAN'NY MISIONERY ENGLISY 1828 satria:
i) Tsy ampy litera fototra "u" nisy t@ 1823: FAHADISOANA LEHIBE VOALOHANY EO @ GRAMERA
ii) Nanampy litera parazita "y" (ny litera "English final y" tsy ilaina fa efa misy ny litera "i" t@ 1823) FAHADISOANA LEHIBE FAHAROA EO @ GRAMERA
iii) Nanova ny feon'ny litera "o" (nanjary tononina feo [u]): FAHADISOANA LEHIBE FAHATELO EO @ GRAMERA

Jereo ny tahirin-kevitra: Fandrafetana abidia ho an'ny teny malagasy, in Bull Acad Malg, Tome XCIII/1, Janvier-Juin 2013, Akademia Malagasy, Antananarivo

ABIDIA MALAGASY ANKEHITRINY = Abidian'ny misionery englisy 1828. NOHO IZANY: Abidia malagasy ankehitriny: Tsy manara-penitra, tsy ilaina, tokony ahitsy = MIVERINA @ 1823, ABIDIA MALAGASY VOALOHANY 1823.

Rehefa miverina @ Abidia malagasy voalohany 1823 dia :
- Miverina @ litera "u" vakiana [u] (ary tsy mampiasa intsony ny "o" ankehitriny). Ivereno ny sary ery ambony: "mufu"
- Miverina @ litera "o" vakiana [o]. Ivereno ny sary ery ambony: "moto". Noho izany, tsy ilaina ny "ô": atao inona ity? Efa misy ny "o" manara-penitra, tononina feo [o].

Tsy miova tampoka izany fa miverina any @ abidia loharano 1823 MANARA-PENITRA.

Tsy misy antony anindraindrana ireo misionery englisy ireo, nanao fahadisoana eo @ gramera izy ireo ka izany no hanitsiana ny Abidia malagasy ankehitriny.

FANORATANA IREO VOANTENY SIANTIFIKA NA TEKNIKA: c, q, w, x, y
Fitsipika: tsy ovaina satria itoviana eran-tany, tsy tsara ny manava-tena, tsy ny malagasy akory no hametraka ny lalàna momba izany satria mbola kely hery, tsy matanjaka eo @ toekaena, tsy mbola ampy fahaizana eo @ fikarohana, tsy ny malagasy mihitsy no namorona ny "quartz" na ny taxi na ny xenon na carbone na watt na ytterbium ka aleo tsy miana-kendry fa tsy hisy hanaraka izany.

MOMBA NY FOMBA FANISANA
Jereo ny tahirin-kevitra efa nomena anareo:

Ny fomba fanisana malagasy vaovao, Mémoires de l'Académie Malgache, Fasc LIV, 2007, Akademia Malagasy, Antananarivo

Tsy ny hakamoana akory no mahatonga ny Malagasy ankehitriny hanisa @ teny frantsay fa ny KILEMAN'NY FANISANA MALAGASY ANKEHITRINY: tsy manaraka ny fitsipika matematika.

Vahaolana: averina @ rafitra manaraka ny lalàna matematika: HAVIA-HAVANANA.
Ohatra: 11: FOLO IRAIKA; 12: FOLO ROA. 453: EFAJATO DIMAMPOLO TELO.

Ary ity no mety tsy fantatry ny maro aminareo: Mitovy ny fanisana rehetra teto Madagasikara t@ny andron'Andrianamponimerina na Merina na Sakalava na Tandroy: 453: EFAJATO DIMAMPOLO TELO. Ary toy io no fanisan'i Radama fony izy mbola kely! Ary mbola toy io no fanisan'ny Sakalava na Tandroy izao ankehitriny 2014 izao.

Koa inona no olana aminareo? Tsy aleo ve miverina @ fomban-drazana? Indrindra fa ilay fomban-drazana tena manara-penitra?

Nav:

Koa inona no olana aminareo? Tsy aleo ve miverina @ fomban-drazana? Indrindra fa ilay fomban-drazana tena manara-penitra?

Ny olana? Ny tantaran-tanindrazana ary ny fotoan-tsarotra andalovana.

Raha milaza ianao fa misy "u" ny abidin-dRadama, nahoana no tsy nahomby mihitsy ilay abidy voarafiny izay?
Afaka noraràny tsara ny fampiasana ilay abidy tsy manaraka ny feniny tamin'izany fotoana izany, ary tamin'ny fahafahany ihany koa ny famotehana ireo boky malagasy voaprinty mampiasa izany abidy izany.
Nahoana àry izany no tsy nataony? Misy antony ao.

Tibao:

Nav:

Koa inona no olana aminareo? Tsy aleo ve miverina @ fomban-drazana? Indrindra fa ilay fomban-drazana tena manara-penitra?

Ny olana? Ny tantaran-tanindrazana ary ny fotoan-tsarotra andalovana.

Raha milaza ianao fa misy "u" ny abidin-dRadama, nahoana no tsy nahomby mihitsy ilay abidy voarafiny izay?
Afaka noraràny tsara ny fampiasana ilay abidy tsy manaraka ny feniny tamin'izany fotoana izany, ary tamin'ny fahafahany ihany koa ny famotehana ireo boky malagasy voaprinty mampiasa izany abidy izany.
Nahoana àry izany no tsy nataony? Misy antony ao.

Efa novaliako moa io fanontaniana io fa angamba tany @ lohahevitra hafa teo @ forum: Fanabeazana na Kolotsaina?
Fanontaniana anao: moa ve mipetraka eto Madagasikara ianao, ohatra eto TNR? Raha mipetraka eto ianao dia aza fady vakio ny lahatsoratra feno ao @ Bulletin Acad Malg:
FANDRAFETANA ABIDIA HO AN'NY TENY MALAGASY, in Bull Acad Malg, Tome XCIII/1 Janvier-Juina 2013, Antananarivo.
Valinteny fohy ary nofintinina:
1) Ny abidia malagasy ampiasaina @ izao fotoana izao dia ny abidia antsoiko hoe "Abidian'ny misionery englisy 1828".
Jereo tsara ny daty : 1828: Nesorin'ireo misonery englisy ny litera "u" tao @ abidia voalohany 1823. Nohararaotin'ireo misionery englisy ny fahosan'ny Mpanjaka izay efa narary ary niamboho t@ io taona 1828 io. FANESORANA LITERA FOTOTRA "u" = FAHADISOANA EO @ GRAMERA/FONETIKA: FAHADSISOANA LEHIBE ary tsy azo ekena.
Hitanao @ izay ny fahadisoan'nireo misionery englisy ireo?
2) Mbola maro ny fahadisoana nataon'ireo misionery englisy ireo, marihiko tsara ary amafisiko ny maha englisy azy ireo satria io fomban'ny teny englisy io no niteraka ny fahadisoana, tsy manaraka ny fitsipika fonetika API ny teny englisy ary izay indrindra no nandraran'ny Mpanjaka Radama I ny ampiasana ny fonetika englisy t@ 1823, ny fonetika frantsay no notapahina.
Izao no nolazain'ny Mpanjaka: "I have changed my mind since yesterday. I now appoint the French vowels and English consonnants to write my language" .
Nisipaka ny nifanarahana t@ 1823 ireo misionery englisy, nivadika t@ fanekena satria nanao barofo ny hampiasana ny zanatsoratra @ fomba englisy! Izany vokatra ratsy izany anefa no nolovaina ankehitriny ary tokony ho ravàna.
3) Tsy mbola nisy boky vita printy t@ 1828. Ny Baiboly sy Soratra Masina no natomboka nadika @ teny malagasy ary t@ 1835 vao vita printy voalohany ny boky @ teny malagasy:ny Baiboly protestanta. Marihiko tsara fa ilay teny malagasy Abidian'ny misionery englisy 1828 io fa tsy ny teny malagasy Abidia malagasy voalohany 1823. NOHO IZANY:TENY MALAGASY TSY MANARA-PITSIPIKA NO AMPIASAINA ANKEHITRINY 2014.
Izany no ilazako aminareo hoe: Mila Revolisiona ara-kolotsaina ny teny malagasy fa be loatra ny fahadisoana notarihina efa ho 200 taona latsaka kely, izany no tsy mampahomby ity teny malagasy ankehitriny ity.
Mila porofo ianao? Jereo ny Rakibolana Rakipahalalàna Akademia malagasy 2009, jereo ny abidia sy ny olana aterany: litera diso toerana, litera banga, litera diso andraikitra. . .