(apetrako eto ity sao mahasoa... Tao Lakroa 25 Jiona)
Fanairana sy Fandavana
Tonga ity ny tsingerin-taona fankalazana ny fiverenan’ny fahaleovan-tena. Hitotorebika tokoa ve sa hilanonana fotsiaritra fotsiny ho tako-kenatra ny Malagasy ? Sanganehana ankehitriny nefa nanantena fa ho Firenena Sambatra 54 taona lasa zay!
Tsy hifanasa vangy intsony manoloana ny fikororosian’ny Malagasy. Tsy ekena ho lahatra io fitambotsorana io. Fahasahiana hamorona ala-olana goavana tandrify ny toe-javatra iainana no hany paika hisorohana ny atambo mianjady.
Tsy mitrongo vao homana intsony fa mitsako tsy misy: aiza ny fanantenana raha ny tanora hangalatra na handroba, ary ny lehibe hitsindroka sy hangataka? Iaraha-miaiky fa marary ny fiaraha-monina sy ny Malagasy ary miombo izany, nefa misy milaza fa toe-tsaina volen’ny mpanjanaka izany fieheverana izany hifehezany ny Tanintsika.
Mionona foana isika: “aleo mihina-kely toy izay mandry fotsy” ! Raha misy tere-panahy mba hampihoitra, dia kiviana izy tsy hahefa sy hiraviravy tanana ary tosi-bohon-tanana no miandry azy : “matesa aho, matesa rahavana”! “Mamy ny miaina” ! Andriamanitra sy ny razana ary ny lahatra no andrasana na dia efan’olombelona asan’olombelona aza ny politika !
Maty eritreritra ve fa very tanteraka ny hasina amin’ny lafi-pianana tontolo? Filavoana lefona eo anoloana izany toe-javatra izany no setry ary fomba maro no hanamarinan-tena : fiala-tsiny, fahasahiranana amin’ny fiainana ary koa famoretana sy fanjakazakana tsy hay hihodivirana.
Hasina inona moa no very ? Ny hasin’ny Fanjakana sy ny fitondran-panjakana aloha no tonga ao an-tsaina ! Raha itodihana ny lasa dia ny fanazarana sy famolahana ny Malagasy hanao rebik’ondry, ka hanaiky be fahatany no tanjona. Tsy tsapa ny atambo fonosin’izany. Hatramin’ny andron’ny Menalamba dia mbola tsy tena resy lahatra am-po fa mitombona ny hasin’ ny mpitondra.
Mampisalasala hatrany manko ny fomba nahatongavany eo amin’ny fiadidiana ny raharaha-piaraha-monina. Fampanantenana poak’aty hihazonana ny fahefana no hita ombieniombieny, ka famotsiana ny heloka sy hadisoana ary fandrobana fahefana no atrehana. Mitsefotra foana raha vao misy ilo mitsilopilopy! Rehefa fefiky ny fahasahiranana sy ny taky ny mpitondra dia miantsampy amin’ny tsy fantatr’anarana, na manaonao foana dia lazaina ho ala-olana ny hita ka aroso. Leo voan’anana tsy tia boribory ny vahoaka !
Ny olona etsy an-danina miroaroa saina raha fitondrana sy fanjakana no tenenina. Fadiana ny misaintsaina ny politika ary avela ho an’ny mpilalao azy izany. Manoloana io fifampizarana ny sehatr’andraikitra io dia “mpiandry omby volavita” sy mpitazana ery an-jorom-bala ny vahoaka. Mpitaty ra-kena sy mpangataka atiny miandry mahazo ny maro. Rehefa donina amin’ny fery marary ka potsirina ny tsy firaharahana sy ny firaiketana amin’ny mamy fo velona na ny filibana eo anivon’ny vola, voninahitra ary filan’ny nofo dia tsiny sy latsa no setry : aleo mikipy fa “tantely afa-drakotra” sao lany ny paiso an-kady.
Akory ny hagagana ankehitriny. Maro no mitaraina : hihoitra ve sa hitserana no kinendry ? Tsy mahazaka miatrika ny zavamisy marina ! Tsy misy fanetre-tena hamakafaka ka afaka hirehareha fa manana tantara-pirenena isika fa ny mamotika sy manome laka izao mpisaroro sy mpilaza abobo rehetra izao no omena sehatra. Lakalaka ny fiheverana ny zava-misy ka tsy raharahaina ny tantara-pirenena, na ny lalana nomban’ny hafa, ka ahoana moa no ho lanja miakatra ny ezaka! Mionona rehefa mikororona sy potika fa izany angamba no ekena ho lahatra!
Ho tafitohina ny maro ka ialana tsiny. Maro isika no mihevitra fa nokolokoloina tsy hiavo-tena ny Malagasy. Ny vahiny no mampiohitra ( hevitra, hery sy fanentanana). Raha tsorina tsy hisy fiovana raha tsy eken’ny vahiny sy miankina aminy!
« Gasy ka miandry » no fandre ombieny ! Tsia ! tsy azo ekena ! Mitory fahavoazana ara-pisainana izany ! marary mihitsy ny Malagasy manontolo raha mahazo laka izany filamatra izany ! Fanasitranana tanteraka no maika!
Ny fanambaniana sy ny fanabatiana ialana ! Ny fahosana tsy fananan-kery sorohana ! ny fitsitokotoana sy fiolonolonana andosirana ! Ny miteniteny sy manaonao foana fadiana ! izany no filamatra !
Ny fananana toetra miavaka amin’ny fisorohana ireo rangory otrik’aretina (olona, fihetsika, fitiavam-bola…), ny fananana hasina maherimahefa eo imason’ny mpiray tanindrazana sy izao tontolo izao, ny fahaiza-mandalina ny fisaintsainana fa tsy mamonjy ny vonjy tavan’andro no antoky ny mety hahombiazana ny paika hanasitranana ny firenena. Hamantatra sy hamakafaka ny toe-javamisy, handinika ny anjara andraikitra tandrify ny tsirairay sy ny besinimaro hanafahana ny aretina.
Dina-piara-monina no arafitra, lala-panorenana antonona ny malagasy fa tsy lala-panjakana lovaina avy atsy na aroa no volavolaina, fifidianana marina sy fifampihavanana eo anivon’ny tany tan-dalana no fenitra.
Professeur Raymond RANJEVA
