Mahavariana ahy fa misy itovizana be dia be amin’ny zavatra eritreretin’I Jiosy ny fomba handraisantsika ny fanahy indrindra ny an'i Prime. Ny antony moa izany matetika dia hitambarantsika amin’I Judaism ny boky Torah ka betsaka ny zavatra ifandraisantsika amin’ny finoany.

Ity ny hevitry ny Jiosy momba ny fanahy:

Rehafa nanamboatra an’I Adam I Andriamanitra dia avy tamin’ny vovontany. Kanefa nomeny aina io vatana io. Ka raha jerena dia avy amin’ny tany ny vatana fa ny fanahy na aina dia avy amin’Andriamanitra.
Ny fampianaran’ny Rabbinic (Talmud)dia milaza fa samihafa ny fanahin’ny biby, ny olombelona ary ny anjely.
Ny zavamananaiana rehetra dia manana endrika roa avokoa.
Ny fanahy sy ny vatan’ny biby dia avy amin’ny tany daholo. Ny an’ny anjely kosa dia avy amin’ny lanitra daholo. Ka ny olombelona dia ampovoan’io zany hoe ny vatana avy amin’ny tany ary ny fanahy avy any an-danitra. Zany hoe isika izany dia creature anelanelan’ny biby sy ny anjely. Zany hoe ny fanahy avy amin’Andriamanitra dia mitondra antsika amin’ny famonjena moa ny vatana avy amin’ny izao tontolo izao kosa dia mitarika amin’ny fahotana. Ny tiany horesahina eto dia ny hoe afaka ho masina ny olona iray ary afaka manao habibiana koa. Noho izany koa dia ny fikarakarana ny vatana dia tsara satria io no itoeran’ny fanahin’Andriamanitra.

Amin’ny Torah dia iray ihany io vatana sy fanahy io ary tsy misy mahasamihafa azy. Mifaningotra ireo roa ireo. Ny vatana dia aina.
Ny vehivavy na lehilahy iray velona na miaina dia antsoina hoe “Nefesh” ka ny nefesh dia ilazana olombelona amin’ny ankapobeny sy ny toetra mahaolombelona ananany.
I Adam izany dia namboarin’Andriamanitra ka lasa Nefesh.( Genesis 2:7). Ny teny “Nefesh” koa dia ilazana ny fihetsem-po n’olombelona sy ny zavatra iainany. (Exodus 23:9).
Ny baiboly koa dia nampiasa ny teny hoe “ruah” sy ny “Neshamah” raha hanazava ny olombelona. Ny “Ruah” dia ilay aina na fanahy izay manome hery ahafahantsika mihetsika sy miaina ka ahitana vokany. (Job 12:10). Ny baiboly koa dia nanazava momba ny fiainan’olombelona; the breath of life (nishamat chayim) ka lasa olombelona. (Genesis 2:7) Fa ao amin’ny baiboly kosa dia tsy misy fahasamihafany ireo teny ireo. Tsy misy ao amin’ny baiboly ny fizaran’ny vatana sy fanahy na dualism.

Ny Kabbalits kosa dia nihevitra fa ny “Nefesh” dia azo voajanahary zany hoe hatramin’ny ankibon-dreny. Fa ny “Ruah” sy ny “Neshamah” kosa dia azo aty afara. Ny Nefesh dia fanahy izay manome aina sy mamelona antsika. Ny “Ruah” dia zavatra ambony kokoa ahafahana manentana (higher faculty)antsika hiakatra amin’ny ambonimbony kokoa miohatra ny fahafahan’ny vatana ka mahatonga antsika hikatsaka ny finoana sy ny fiakaram-panahy. Io fanahy io no mitarika antsika handinika ny baiboly sns. Ny “Neshamah” kosa dia avo indrindra amin’ny fanahy rehetra ka Andriamanitra ihany no afaka hanome azy antsika amin’ny alalan’ny fihoarana (accomplishment) ara-panahy. Io no fanahy Masina izay midina amintsika.

Raha nampitovy antsika taminy Andriamanitra dia ny fanahy no resahiny ka io fanahy io dia tsy mety maty fa mandrakizay (Genesis 1:26).

Amin’ny Jiosy dia fiainana ao anaty sy ny ety ivelany amin’izao tontolo izao dia afaka mifandraisana amin’ny Andriamanitra mora fotsiny satria ny fanahy no mampitohy ny lanitra sy ny tany ka ahafahantsika manakaiky an’Andriamamitra.

Azo hadihadiana amin’ny manaraka ny hiafaran’ny fanahy raha maty ny olombelona. Na hoe aiza no alehany rehefa miala amin’ilay vatana araka ny finoana Judaism.

Tam'za nanontany momba ny fanahy, dia ny momba azy ara-pizika sy/na simika sy/na ara-biolojika no tiako ho fantatra. Midila tanteraka amin'izany moa ity resaka ity, fa misy hojerena foana na izany aza.

Tonga aloo za dia maty lolo be :^):^):^) mahita an'ireo teny tsy fantatro ilazana ny fanahy ireo :^):^). Fa ny olana voalohany dia inona aloha ny rabbinic, ny torah ary ny kabbalits fa tsy misy fantatra daholo? Fampianarana nipoitra avy aiza ireo? (Kol.2:8)

Raha azoko tsara, ny an'ny rabbinic izany dia hoe tsara foana ny fanahin'ny olona, ary ratsy foana izay avy amin'ny tany. Izany hoe raha tsotsorina dia: amin'ny fanahy ny hatsaram-panahy fa amin'ny vatana ny haratsiam-panahy. Ary ny biby tsy afaka ny ho tsara mihitsy satria avy amin'ny tany daholo ny vatana sy fanahiny.

Ho an'ny "Torah" indray dia fanahy = Nefesh = aina + sensations. (ny sensations aloha mety efa misy rirany kely azo iresahana biosimia sy fiziôlôzia)

Ao amin'ny baiboly, miala tsiny aloha, nojereko ireo versets ireo, fa tsy hitako ao ny teny hoe "ruah" na "neshamah". Ary na hita tao aza tsy ho fantatro. Fa dia raisina ho voambolana vaovao aloha izany ireo, araka ireo famaritan'i soanja azy ireo.

ruah = aina
neshamah = fofon'aina mahavelona
ruah = neshamah ?!!

Tsy misy ao amin'ny baiboly ny fizaran'ny vatana sy ny fanahy, azo raisina izay. Tahaka ny tsy fisian'ny fizaran'ny vatana ho loha, vatana sy rantsam-batana koa. Miresaka momba ny vatana ny baiboly, ary miresaka momba ny fanahy koa. Fa voalaza ao ve hoe mitambatra ireo na misaraka? voalaza ao ve ny fomba ifaningoran'ireo, ny fomba iarahany misy, sns ... Tsy voalaza ao amin'ny baiboly koa ny hoe aloha sa aorian'ny vatana ny fiforonan'ny fanahy?

Ny kabbalist indray

nefesh ve = aina ? sa inona ilay hoe "fanahy manome aina"?

ruah = zavatra ambonimbony kokoa (tsy haiko hoe ambony dans quel sens fa tsy hauteur angamba aloha); mahatonga antsika hikatsaka ny finoana :-w:-w:roll: sy ny fiakaram-panahy (inona koa io fiakaram-panahy io? ilay karazam-panahy nefesh sa karazam-panahy ruah, sa ... ? Ohatra ny misy recursion izany ilay fanazavana dia fanina za :^):^)

Neshamah indray izany, tsy fanahin'ny olona fa efa extra- amin'ny olona. Tsy azoko koa ilay "accomplishment".

Raha handray resaka ohatra an'izao aho aloha, dia tsoriko mazava tsara fa ny baiboly ihany no inoako, tsy ampiana tsy analana. Ny ankoatra an'izay dia ampilahariko amin'ny teorian'olombelona na ny siansa, ka itadiavako "raisonnement rationnel" handraisana azy araka izay.

Misaotra an'i Soanja aloha nitondra an'ireo na dia tsy dia misy zavatra mazava loatra aza, na tsy mahazava azy tsara aza ireo reference-na baiboly nomen'i Soanja ireo.

Azafady, kol.2:8 io réf nomeko io fa lasa smiley le izy 8)

Misaotra an'i soanja nanazava fa ny tian'ny lapino tadiavina dia ilay fanahy materialy izanty hoe ilay esprit na âme. Ny filozofia malagasy indray no hitondrako ny ahy dia lilya fantatrareo hoe "ny fanahy no olona". Fa raha ampifandraisina amin'ilay voasoratra ao amin'ny Baiboly ao amin'ny Genesisy hoe "fa Andriamanitra dia nanao olona tahaka Azy" dia mifandray ny équation hoe Andriamanitra izany no Fanahy. Lalim-pandinihina ny Gasy ry dadatoa sy nenitoa

humm manomboka miha lalina izy izany ry Soanja a :roll:

rabaradaka, za tsy manavaka karazam-panahy ka. Fa za mihevitra fa manana toetra fizika ny fanahy, dia izay no mahatonga an'ilay fanontaniako.

Fa efa tsy any hoà izao no resaka. Fa mamaky dia miezaka mahazo an'ilay nosoratan'i Soanja. Efa lava ny nosoratan'i Soanja, angamba tsy nahavaky an'ilay nosoratako intsony i rabaradaka. :wink:

Miala tsiny indrindra raha tsy nahavita nanome fanazavana bebe kokoa ny momba ireo teny tsy fantatra ireo tokoa aho. Noho ny haterin’ny fotoana sns sady koa ny nihevitra aho fa avy amin’ny finoana Judaism ilay izy ka tsy ny nanome no zavadehibe fa ny votoatin-teny.

Ny Judaism moa izany dia io finoan’I Jiosy. Fintiniko ilay izy an. Ny teny nakana ny boky 5 voalohany fotsiny amin’ny Testamenta taloha aloha no resahiko dia avy amin’ny boky nosoratan’I Moizy. Ka Teny Hebreo no nadika tamin’ny teny hafa ary efa ela vao nadika teny Gasy.
Ireo teny nomeko ireo dia teny Hebreo daholo avy amin’ny boky nalaina tamin’ny tenin’I Moizy na Moses.

Ny Mishnah sy mbamin’ny Talmudic literature dia anisan’ny boky hinoan’ny Jiosy manaraka ny Judaism ka ireo dia nosoratana nandritra ny fotoanan’I Jesoa sy tafara ela be taty aoriana.

Misy karazany be dia be ireo Jiosy Philosophes na thinkers ireo ary nisy ny fotoana nitrangany avy miankina tamin’ny zavanisy sy ny fihevitra tamin’izany. Ka tao ny Rabbinic era izay nisy ny rabbi izay tamin’ny andron’I Jesoa sy taty afara kely nahafatesany. Ny asa soratra tamin’izany dia nanomboka tamin’ny 100 taona nisian’I Jesoa. Ireo no antsoin’ny Kristianina hoe Fariseo. Tao anatin’izany ny fanoratana ny Talmud izay boky hinoan’ny Jiosy tokoa ho filamatry ny fiainany sy ny fampiresahany tamin’andriamanitra. Ny torah moa izany dia ireo boky dimy hinoany koa ary ireo no voalohany amin’ireo boky marobe voasoratra. Ny Torah izany dia isan’ny eritreritin-dry zareo fa andron’I baiboly koa. Ka rehefa miresaka baiboly izy dia ireo boky 5 voalohany amin’ny baiboly ireo no resahiny. Nisy koa ny asa soratra tamin’ny androny Medieval na the Middle ages ka I Philo of Alexandria no Jiosy nianatra sy nananmafy ny baiboly. Betsaka tamin’ny fiheviny anefa no avy amin’ny fihevitr’I Plato sy Stoics. Ka ny baiboly dia aminy dia tsy hoe arabakiteny fa misy heviny fonosiny lalina hafa izay (allegorical) tian’Andriamanitra hampitaina amintsika ka mila jerena tsara fa tsy ataotao fotsiny. Ny Saadia, Maimonides ary Abraham Ibn Ezra dia isan’ireo nandalina ny baiboly tamin’ny teny Hebreo ka nanome ireo hevitra amin’ny dikateny hafa.
Ny Kabbalists moa izany dia ny andron’I Kabalah izay isan’ireo fotoana taty afara daholo nandinika ny Torah sy ny baiboly ary ny Talmud rehetra ka nanome ny fiheviny koa. I Rabbi Solomon Itzchaki of Troyes no nanao ny fanazavana avy amin’ny teny Hebreo ny baiboly koa ka tamin’ny 14 century ka hatramin’ny 19 century no nodinihiny.

Izay izany momba ireo teny tsy fantatra ireo. Fa raha mila fanazavana mismisy dia mbola vonona aho. Fa amin’ny manaraca indray aho manome ny andinindininy momba ny hoe aiza amin’ny baiboly ny milaza ny fanahy ka nadikan’ny mpandika azy amin’ny tenintsika. Ny teny Malagasy amiko dia tsy mahateny tanteraka ny tiako resahina satria na zah tsy mahafehy tanteraka ilay teny gasy na tsy mbola ao anaty dictionera-ny atidohako ilay izy. Izay no mahatonga ireo teny Anglisy mandehandeha eny ka mety tsy mahadika azy ny teniko.
Misaotra an’I Lapino nanadihady. Nomeko lohahevitra hafa tokoa io satria tsy ao ny aiza amin’ny tenantsika ilay izy fa hoe inona ilay izy amintsika amin’ny fomba fisainana Jiosy.

soanja> Tsara ny fandinihina, tohizo... :) mahaliana ahy ny fitondrànao ny lahadinika, asa re raha izao tokoa no tian'i ja nitondràna azy na tsia tary ambadika tary... :)

Alefako eto amin'ny manaraka indray ny atao hoe "sila-panahy". Ka raha misy afaka amanazava an'io alohaloha dia mba omeo amin'izay isika afaka mampitaha ny fomba fisainana samihafan'ny olombelona. Mbola finoana sy fivavahana ihany aloha io size io an.

:-$ tohizo soanja a!!!:lol:

hummm mahalina be le izy ry soanja a :wink:

Raha hendry dadabe dia tohizako. :D:wink:

zah angaha maditra :roll: :wink:

Ao fa tohizako ary rehefa mandeha ilay zavatra nangatahiko taminao iry.

:roll::roll:

Prime sy dadabe ary Pissoa, manomboka amin'io resaka Sefirot eo ambony io ny fiforonan'ny Fanahy izay tonga ao amin'ny olombelona raha ny fomba fisainana Jiosy tamin'izany fotoana izany no jerena ka diniho tsara aloha io vao miditra amin'ny fanazavana momba ny "sila-panahy" aho.

8)